Ekim dikim makinaları,Ekim dikim makinaları Hakkında

Bitkiyetiştirmek ve üretmek amacıyla tohumun toprağa gömülmesine ekim denir.Ekimde çoğu zaman tohumlar kullanıldığı gibi yumrular (patates, soğanvb. gibi) ve sebze fideleri (tütün, domates vb. gibi) de kullanılır.İşte tohumların ekiminde kullanılan makinelere, ekim makineleri adıverilir.
I. EKİM MAKİNELERİ

Resim 52 : Mekanik ekim makinası
Üretimin artırılması demek; birim alandan örneğin dekardan daha çokürün elde etmek demektir. Bunun için birim alandaki bitki sayısınınartırılması ve her bitkinin faydalanabileceği "Yaşama Alanının"küçültülmesi gerekir. Ancak bir bitkinin yaşama alanı ise istenildiğikadar küçültülemez. Çünkü her bitkinin gelişebilmesi için yeteri kadarışık, hava, nem, sıcaklık ve besin maddelerini sağlayabilecek optimumbir yaşama alanına ihtiyacı vardır.
Bitkiler arasındaki sıraların geniş olması halinde toprağı iyigölgeleyemezler. Bu da yabancı otların büyümesine, toprağın kurumasınave kaymak bağlamasına neden olmaktadır. Bu özelliklerden dolayı hububatvb. tohumlar dar sıralar halinde ekilmelidir.
Bunakarşın geniş sıralı ekimde toprağın havalandırılması ve yabancı otmücadelesini gerektiren bakım işleri makine ile kolaycayapılabilmelidir. Bu nedenle çapa bitkilerinin sıra arası geniş, sıraüzeri dar tutulur.
İşte bu özelliklerden dolayı bitki yaşama alanı büyüklüğü bitki çeşidine göre değişmektedir
Ekim normu ne demektir?
Birim alana ekilecek tohum miktarına ekim normu denir.
Ekim Normuna Etkili Faktörler Nelerdir?
Ekim normuna; iklim şartları, bitki çeşidi, tohumluk özellikleri ve ekim metodu etki etmektedir.
Ekim metotları
1. Serpme Ekim
2. Sıraya Ekim
1. Serpme Ekim: Tohumunelle veya gübre serpme makineleri ile toprağa gelişi güzel saçılmasınadenir. Bu metot sık ekilen yem bitkilerinin ekiminde veya makinelerinçalışmadığı dik yamaçlarda kullanılır.
Serpme ekimin bazı sakıncaları vardır. Bunlar;
a) Birim alana atılan tohum miktarı değişir.
b) Tohumların yaşama alanı büyüklükleri farklı olur.
c) Tohumlar aynı derinlikte ekilmez.
d) Tohumların çıkışları farklı zamanda olur.
e) Olgunlaşma zamanları farklıdır.
f) Verim düşük olur.
2. Sıraya Ekim: Tohumların ekim makinesiyle ekilmesidir.
Sıraya Ekimin Faydaları
a) Tohumların çıkışları aynı zamanda olur.
b) En uygun yaşama alanı sağlanır.
c) Sıraya ekildiği için çapa ve mücadele işleri makine ile kolayca yapılabilir.
d) Tohumlar aynı derinliğe ekilir.
e) Olgunlaşma zamanı aynı olur.

Resim 53 : Sıraya ekim makinası

Sıraya Ekim Metotları
a) Kesiksiz sıra metodu
b) Bant ekim metodu
c) Şerit şeklinde ekim metodu
d) Dar sıra ekim metodu
e) Çapraz ekim metodu
f) Eşit aralıklı tek dane ekim metodu
g) Küme ekim metodu
Bugün yurdumuzda en çok kullanılan ekim metotları kesiksiz sıra metodu ile eşit aralıklı tek dane ekim metodudur.
Kesiksiz sıra metodu; Tohumlartoprağa 15-20 cm aralıklar halinde ekilir. Tohumlar sıralara kesiksizolarak dökülür. Bu metot hububatta ve yem bitkilerinde çok uygulanır.
Eşit aralıklı tek dane ekim metodu; Ayçiçeği, mısır gibi bitkilerin sıra arası ve sıra üstü mesafeleri eşit olacak şekilde ekilmesidir.
Ekim İşinde Başarılı Olabilmek İçin
1. Tohum yatağı iyi hazırlanmalı
2. Topraktaki nemin uygun olduğu zaman ekim yapılmalı
3. Tohum cinsine uygun ekim makinesi ve iyi ayarlanmış, tekniğine uygun ekim makinesi ile ekim yapılmalıdır.
Ekim makinesi seçerken şu hususlara dikkat edilmelidir.
1. İşletmenin büyüklüğü
2. İşletmede yetiştirilen bitkilerin çeşidi
3. Ekim zamanının uzun veya kısa olması
4. Eldeki traktör gücü
5. Ekimle beraber gübreleme yapılıp yapılmayacağı
6. Toprak yapısı
7. Ekim metodu
İyi bir ekim makinesi şu özellikleri taşımalıdır
1. Tohumu zedelememeli
2. Ekim normuna göre ayarlanabilmeli
3. Ekim derinliği ve sıra arası mesafesi ayarlanabilmeli
4. Her ayaktan eşit tohum atılmalı
5. Çeşitli irilikte tohumları ekebilmelidir

Biz burada genelde bir ekim makinesinde bulunan tüm kısımları ortak olarak ele alıp inceleyeceğiz.

Resim 54 : Ekim makinasının parçaları
1. Tohum sandığı
Tohumların konulduğu yerdir. Genelde saçtan yapılır.
2. Ekici düzenler
Ayarlanan miktarda tohumu tohum sandığından alarak tohum borusuna atar.
Resim 55 : Ekici düzen
3. Tohum boruları
Tohumları ekici ayaklara ileten parçadır.
4. Gömücü ayaklar
Toprakta istenilen derinlikte çizi açan parçalardır.
5. Hareket iletim düzenleri
Ekim makinesinin ekici düzenlerinin hareketi makinenin tekerinden alınır.
6. Markör (çizek)
Tarladaki dönüşlerden sonra ekime devam edilirken sıra aralarındaekilmemiş dar alanların kalması istenmez. Bu işi markör sayesindeyaparız. Traktörle gidişte markör iz bırakır, dönüşte biz bu izdengelerek arada ekilmemiş alan kalmasını önlemiş oluruz.

Resim 56 : Markör ayarı
7. Tohum kapatma düzeni
Gömücü ayağın açtığı çiziyi tohum döktükten sonra kapatan düzendir.
8. Kaldırma düzeni
Çekili tip ekim makinelerinde gömücü ayakları iş durumuna veya yol durumuna getiren düzenlerdir.
EKİM MAKİNESİNİN İŞE HAZIRLANMASI
Ekim makinesi ile ekim yapmadan önce şu hazırlıklar yapılır.
1. Makinenin traktöre bağlanması
2. Paralellik ayarı
3. Sıra arası ayarı
4. Sıra üzeri ayarı
5. Derinlik ayarı
6. Ekim normu ayarı
7. Markör (çizek) ayarı
1. Makinenin traktöre bağlanması: Çekilitip ekim makinelerinin çeki oku traktör çeki kancasına takılarakbağlanır. Asma tip ekim makineleri de traktöre, 3 nokta askı düzeni(hidrolik) yardımıyla bağlanır.
2. Paralellik ayarı: Ekimindüzgünlüğü gömücü ayakların yere paralel olarak çalışmasıyla mümkündür.Bunun için sağ-sol paralellik ve ön-arka paralellik ayarları yapılır.
3. Sıra arası ayarı: İyibir ekimde sıralar arası mesafeler birbirine eşit olmalıdır. Bu ayargömücü ayakları kirişe bağlayan kelepçelerden yapılır.
4. Sıra üzeri ayarı: Tekdane ekim yapan makinelerde önemlidir. Aynı sıraya ekilen tohumlarınbirbirine eşit mesafede ekilebilmesi için gereklidir.
5. Derinlik ayarı: Gömücüayakların üzerine etki eden yay basıncının ayarlanmasıyla ekimderinliği ayarlanır. Yay baskısı artarsa derinlik artar, azalırsaderinlik azalır.
6. Ekim normu ayarı: Buayar her makineye göre değişmektedir. Bu yüzden makinenin bakım vekullanma kitabını çok dikkatli okuyup ayarı yapılmalıdır.
7. Markör (çizek) ayarı: Traktörüntarlada gidiş ve dönüşleri arasında boşluk olmamasını `sağlayan markör,ekim makinesinin her iki yanına monte edilebilen bir parçanınayarlanması ile yapılır.
Ekim Makinesiyle Ekim Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar
1. Mümkün olduğunca düzgün sıralar halinde ekim yapılmalıdır.
2. Ekim makinesinde tohum miktarı ile tohum akış düzeninde tıkanma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
3. Mümkün olduğu kadar aynı hızda gidilmelidir.
4. Ekime ilk başlanıldığında tohumun yeterli derinlikte ekilip ekilmediği kontrol edilmelidir.
5. Markörün doğru ayarlanıp ayarlanmadığı kontrol edilmelidir.
6. Traktörün hidrolik düzeni yüzücü pozisyonda çalışılmalıdır.
7. Depo tamamen boşalmadan doldurulmamalıdır.
Ekim Makinesinin Bakım ve Muhafazası
1. Makine ile birlikte verilen bakım ve kullanma kitabı iyice okunmalı.
2. Makinenin ayar düzenleri çalışır vaziyette olmalıdır.
3. Yağlanması gereken yerler yağlanmalıdır.
4. Zincir ve kayış gerginlikleri kontrol edilmelidir.
5. Tekerlek havaları kontrol edilmelidir.
6. Aşınmış parçalar değiştirilmelidir.
7. Makine kapalı bir yerde muhafaza edilmelidir.
II. DİKİM MAKİNELERİ
Bazıbitkiler yumru, soğan, çelik, fide veya fidanla çoğaltılmaktadır. Böylebitkilerin ekimi yerine dikimi söz konusudur. İnsan eliyle bu işlerinyapılması yorucu olup, zaman aldığından çeşitli makinelergeliştirilmiştir. Dikim makineleri çoğaltılmak istenen bitkininçeşidine göre isim alırlar. Örneğin:

-Patates dikim makineleri
-Fide dikim makineleri
-Fidan dikim makineleri
-Ağaç dikmek için çukur açma makineleri
1. PATATES DİKİM MAKİNELERİ
Patates bir çapa bitkisidir. Gelişme sırasında yapılacak çapalama veboğaz doldurma ile söküm işlerinin kolay olabilmesi için dikimsırasında şu hususlara dikkat edilmelidir.
- Sıra arası uzaklığı;dikim yapan traktörün iz genişliğinin yarısı kadar olacak şekilde62,5-75 cm arasında değişir. Sonradan yapılacak bakım ve söküm işleriaynı traktörle yapılırsa tekerleri sıraların tam ortasına gelir.Sıralar arasının her yerde eşit olmasına dikkat edilmelidir. Sıralararasındaki farklılık 2-3 cm’yi geçmemelidir.

Resim 57 : Patates dikim makinası çalışma düzeni
- Sıra üzeri uzaklığı; sıraarası, yumruların ağırlığı, yumruların sürme gözü sayısına bağlı olarak25-38 cm arasında seçilir. Çok küçük yumrular için 20 cm, çok büyükyumrular için 45 cm de alınabilir. Bu uzaklığında her yerde eşitolmasına dikkat edilmelidir.
- Derinlik ve örtülen toprak tabakası kalınlığı;dikilen patateslerin bakımları sırasında zarar görmesini önleyecek,bununla beraber toprak ısısını iyi ayarlayabilecek şekildeseçilmelidir. Örtü tabakası ortalama 5 cm civarındadır. Derinlik isepatates yumrusunun üst kısmının tam toprak hizasına gelecek şekildedikilmelidir. Sırtlara dikim metodu elle veya makine ile hasattakolaylık sağlar. Bunun yanında anormal ısı değişmeleri ve neminkorunması açısından bazı sakıncaları vardır. Buna karşılık düz tarlayadikimde bu mahzur kaldırılmakla beraber söküm zor olmaktadır.
Her türlü patates dikim makinesi dikim sırasında

-Dikim çizilerinin açılması
-Yumruların bırakılması
-Yumruların örtülmesi
işlemlerini bir arada yapar.
2. PATATES DİKİM MAKİNELERİ ÇEŞİTLERİ
a)Basit patates dikim makineleri
b)Otomatik patates dikim makineleri
a)Basit Patates Dikim Makineleri

Resim 58 : Basitpatates dikim makinası
1. Bağlantı
2. Destek tekeri
3. Çizi açıcı
4. Dikici organ
5. Kapatıcı
6. Çizek
7. Sinyal veya hareket
tekeri
8. Oturarak
9. Depo
Genellikle daha küçük çapta alanlar için kullanılır. Kullanılanyumruların filizlendirilmiş olmaları gerekir. İki veya daha fazlasıralı olabilirler. Bu makineleri çeken traktörlerin lastikgenişlikleri 25 cm’den büyük, traktör iz genişlikleri 125 cm’den küçükolmalıdır.
b)Otomatik Patates Dikim Makineleri

Resim 59 : Otamatikpatates dikim makinası

1. Bağlantı
2. Dikici organ
3. Çizek
4. Çizi açıcı
5. Destek ve çizi açıcı
6. Kapatıcı
Bu tip makineler büyük alanların dikiminde kullanılırlar. Dikim içinyumruların seçimi, makineye doldurma ve traktör sürücüsü dışında insangücüne gerek yoktur. 2-4-6-8 sıralı olabilirler.
3. PATATES DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI
a) Çizi Açıcı
Dikilecek yumrular için toprakta çizi açmakla görevlidir. Açılançiziler patatesleri alacak şekilde ve eşit derinlikte olmalıdır.Yapılan araştırmalar hafif ve orta topraklar için en uygun çizigenişliğinin 10 cm, derinliğinin 8 cm olduğunu ortaya koymuştur. Çiziaçıcılar, balta veya çapa şeklinde olabilir.
b) Depo
Dikilecek patatesleri taşıyan organdır. Altta çıkış yeri bulunur.Büyüklükleri 700-900 metre uzunluktaki gidiş yolu için ünite başına 120kg. patates alacak şekildedir. Doldurma kolaylığı için yerdenyüksekliği iyi seçilmelidir.
c) Dikici Organ
Basit dikim makinelerinde kullanılan dikici organlar, dikim borusu veses sinyali bölmeli, düşey ve yatay tamburlu, kepçeli zincirli olarak 3gruba ayrılır. Otomatik patates dikim makinelerinde kepçeli zincir,kepçeli çark ve pensli düzenler kullanılır.
Basitdikim makinelerinde her sıra gidiş hızı 1,5-3,6 km/h arasındaolduğundan 100-130 yumru atacak şekildedir. Otomatik makinelerde sıraüzerine bağlı olarak 5,4-16,2 km/h hızla gidildiğinde dakikada 200-600yumru atılır.
d)Besleme Düzeni
Otomatik patates dikim makinelerinde bulunur. Arada boş kalan kepçelerin doldurulmasını sağlar.
e)Kapatıcılar
Çiziye düşen yumruları toprakla örten organlardır. Gidiş yönüne eğimliiç bükey disk kulakçık, özel sıyırgı demiri veya tırmık şeklindeolabilir.
f)Destek Tekeri
Makine ağırlığını üzerinde taşıyarak dikim derinliğinin her yerde eşit olmasını sağlarlar.
g) Hareket Düzeni
Patates dikim makinelerinin birçoğunda destek tekerleri aynı zamandahareket iletim tekerleridir. Genellikle hareket iletim düzenindetransmisyon oranı değiştirilerek sıra üzeri ayarlanabilmektedir.

IV.FİDE DİKİM MAKİNELERİ
Patlıcan, biber, lahana, domates gibi bazı sebzeler ve tütün öncedensera ve yastıklarda yetiştirilerek fidelerle çoğaltılır. Fide dikimmakineleri ile fide dikiminde şu işlemler sırayla yapılır.
-Sıralar çizilir
-Çukurlar açılır
-Fideler yerleştirilir
-Kökleri toprakla bastırılır.
-Can suyu verilir, bastırılır
-Gübre veya can suyu verilerek, bastırılır.
Bu sayılan işlerin elle yapılması zaman alıcı ve yorucu bir iştir.Ayrıca istenildiği gibi bir dikim yapılamaz. Bitki kökleri yukarı dönükolur, gelişme gecikir, tutma yüzdeleri düşer. Fide dikimi, makineyleyapılırsa bu sayılan işler zamanında yapılabilir ve tasarruf sağlanır.

Resim 60 : Elle ve gübrelemeli makine ile dikilmiş fideler
1. FİDE DİKİM MAKİNELERİNDEN İSTENEN ÖZELLİKLER
-Fideler zedelenmemeli
-Toprağa dikey olarak yerleştirilmeli
-İstenilen derinliğe dikilebilmeli (20 cm’ye kadar)
-Sıra üzeri 12-100 cm arasında ayarlanabilmeli
-Bastırma 0,3 kg’lık bir kuvvetle çekilebilecek şekilde olmalıdır. Daha gevşek olursa hava alarak kuruyabilir.
-Fideler en az % 95 oranında tutmalıdır.
2. FİDE DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI

Resim 61 : Fide dikim makinasının genel görünüşü,traktöre bağlanması ve parçaları
1. Traktör 7. Dikici üniteler
2. Gübre deposu ve gübre boruları a. Çizi açıcı b. Diskler
3. Bağlantı kirişi c. Bastırıcılar d. Sıyırıcı çubuklar
4. Traktöre bağlantı düzeni e. Oturak
5. Fide tablası 8. Dikilen fideler
6. Çizek
Fidedikim makineleri 2-6 sıralı olarak yapılırlar. Fideler, dikim organınaelle verildiği için çalışma hızları çok düşüktür (1 km/h altında). Çoksıralı makinelerde üniteler bir kirişe mafsallı olarak bağlanır.
a)Çizi açıcılar
b)Fide dikim organı

Resim 62 : Esnek diskli dikim organının çalışması
1. Fideler veriliyor
2. Fideler yatay durumda ve kıstırılmış
3. Dikilmek üzere olan fide
a. Çizi açıcı e. Tutucu
b. Esnek diskler f. Oturak
c. Bastırıcı ve hareket tekerleri g. Disk hareket dişlileri
d. İşaret h. Kapatıcı çubuklar
c) Baskı tekerlekleri ve sıyırıcı çubukları
d) Sulama ve Gübreleme Ünitesi
Can suyunu veya dikim sırasında gübreleme yapılmak isteniyorsa gübreyitaşırlar. Dikim sırasında disklerin toprağa bıraktığı fideler can suyuve gübreyle sulanır ve gübrelenir.

Resim 63 : Gübre dağıtma düzeni
1. Bağlantı çatısı üst kısmı 7. Bağlantı noktaları (traktöre)
2. Bağlantı çatısı alt kısmı 8. Hareket iletme kolu
3. Bağlantı laması 9. Hareket tekeri
4. Gübre atıcı çubuk 10. Gübre çıkış noktası
5. Borular 11. Gübre ayar sürgüsü
6. Boruların alt kısmı
e) Fide Tablası ve İşçi Oturağı
Fide dikim makineleriyle dakikada 40-50 fide dikilebilir. Kullanılantraktörlerde düşük vites kademeleri bulunmalıdır. Her sıra için makineağırlığı 100-120 kg. dır.
V. FİDAN DİKME MAKİNELERİ
Fidanların elle dikimi zor ve zahmetli olduğundan fidan dikme makineleri geliştirilmiştir.
Fidan dikme makineleri 1-2 yıllık fidanları önceden hazırlanmış topraklara 30 cm. derinliğe kadar dikebilirler.
Fidan dikme makineleri genellikle iki taşıma tekerleği üzerinebindirilen çatı, çeki düzeni fidan kutuları, işçi oturma yeri, hendekaçma gövdesi, baskı tekerleri, toprağı düzeltme parçası, otomatikkaldırma ve derinlik ayar düzenlerinden oluşur.

Resim 64 : Fidan dikme makinası
1. Ok
2. Derinlik ayarı 5. Kabartıcı tırmıklar
3. Açma demiri 6. Oturak
4. Baskı tekerlekleri 7. Fidan kutusu kolu
Çalışma sırasında açma demiri 12 cm. genişliğinde bir hendek açar.Üzerinde bulunan kanatlar fidan dikilinceye kadar hendeğin yanduvarlarını tutarak yıkılmayı önler. Gövdenin sağında ve solunda oturanişçiler sıra ile birer fidanı alarak yan kanatların arkasından hendeğesokarlar ve köklere toprak yıkılıncaya kadar ucundan tutarlar.
V.ÇUKUR AÇMA MAKİNELERİ (TOPRAK BURGUSU)
Çukur açma makineleri meyve ve orman ağaçları dikiminde kullanıldığıgibi çeşitli çit ve bağ direklerinin dikilmesi için gerekli çukur açmave bağ çubukları dikiminde kullanılır. Elle çukur açmaya göre işkapasiteleri yüksektir. Fidanın çeşit ve büyüklüğüne göre açılacakçukurların çapları 20-100 cm. arasında değişir. Maksimum derinliği 100cm. kadardır.
Çoğunlukla traktör kuyruk milinden hareket alacak şekilde yapılırlar.

Resim 65 : Kuyruk milinden hareketli asma tip çukur açma makinası
[/BLOCKQUOTE]
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü