MEYVE AĞAÇLARININ ÇEŞİTLİ ORGANLARI VE BUNLARIN İŞLEVLERİ
Meyve ağaçlarının tür ve çeşitlerine göre köklerde depolanan yeterli besin maddeleri bu bitkilerin toplu gelişmelerine, fizyolojik dengelerinin bozulmasına meyvelerin kaliteleri ve ağaçların yaşamları üzerine olumlu ya da olumsuz etki yaparlar. Köklerde depo maddeleri az ise meyve ağaçlarının fizyolojik etkinlikleriyle morfolojik yapıları yetiştiricinin istediği şekilde oluşamaz.
Diğer bitkilerde olduğu gibi meyve ağaçlarında dallar,gözler ve köklerde üretilen zıt etkili uyartıcı ve engelleyici olmak üzere iki grup büyümeyi düzenleyici maddeler vardır..
Bunlardan uyartıcı olanları meyve ağaçlarında çiçeklerin açılması, meyve tutumu, sürgünlerin gelişmesi, meyve dökümleri, çeliklerin köklenmesi, çekirdeksiz meyve oluşumu gibi, fizyolojik faaliyetleri düzenlerler. Diğer yandan büyümeyi engelleyici hormon olarak adlandırılanlar ise bir şeyden fizyolojik faaliyetleri kısıtlar ya da tamamen ölürler.
Bunların meyve ağaçlarında oluşmaları, miktarlarının artması, eksilmesi ya da etkileşimleri aylara göre değiştiği gibi uyartıcılarla engelleyicilerin üretilmeleri de farklı zamanlarda oluşmaktadır. Örneğin ; meyve ağaçlarının bünyelerinde uyartıcılardan ve ya engelleyicilerden birinin bol miktarda bulunduğu zaman diğerinin miktarının azalması gibi.
Oksinler : Bitkilerin büyüme noktalarında oluşur. Karbonhidratlarla birlikte kök ucuna taşınırlar. Bunlar daha çok bitkide büyümeyi düzenlerler.
Gibberellinler : Köklerde üretilirler. Ayrıca meistematik ve genç dokularda üretilen gibberellinler de köklere taşınır. Bunlar da büyümeyi düzenler.
Sitokininler : Meyve ağaçlarında köklerde oluşur.Tomurcuklar da ve kambiyum da bölünmeyi hızlandırarak yan köklerin ve tomurcukların büyüme ve gelişmelerinde olumlu etkiye sahiptirler.
Absizik asit (ABA) : Kloroplastlar da üretilmekte ve köklerin su ve besin maddesi alımı üzerine hücre geçirgenliğini arttırarak etkili olmaktadır. Absizik asit hücre bölünmesini ve büyümesini yavaşlatır. Ayrıca meyve ağaçlarının kış dinlenmesine girip çıkmalarında rol oynar.ABA suyun az olduğu kurak şartlar da yapraklarda stomaları kapatarak köklerde su alımını devam ettirerek su düzenini sağlar. Ayrıca ABA gaz oluşumunu engelleyerek yaz büyüme döneminde çok sıcak ve kurak koşullar ile kışın çok düşük sıcaklıklarda meyve ağaçlarının zarar görmelerini engeller.
Etilen : etilen bir gazdır. Bitki hücreleri tarafından üretilir. Etilen üretimi oksin ve diğer büyümeyi düzenleyicilerin dokulara uygulanmasından sonra büyük ölçüde artmaktadır.
9 Ekim 2008 Perşembe
TARIMSAL MEKANİZASYON,TARIM MAKİNELERİ,MEKANİZASYON
MEKANİZASYON
• Tarımda Makineleşme
• Tarımsal İşletmelerde Mekanizasyon
• Tarımsal Mekanizasyonun Yararları
• Traktörler ve Traktörlerin Yapısı
• Toprak İşleme Aletleri
• Ekim Dikim Gübreleme Makineleri
• Ekim Dikim Tekniği
• Su Çıkartma Makineleri
• Tarımsal Savaş Makineleri
• Hasat Makineleri
• Sera Mekanizasyonu
İnsan topluluklarının beslenme,giyim ve korunma hizmetleri için gerekli olan ham maddeler tarım sektörü tarafından üretilmektedir.Genel olarak bitkisel ve hayvansal ana dallarında üretim yapan tarım sektörünün 4 ana amacı vardır.
1-Beslenme korunma ve giyim için topluma yeterli ürün üretimi yapmak
2-Üretilen malların kalitesini yükseltmek
3-Üretilen malların maliyetini azaltarak toplum içindeki fertlerin bundan yararlanmasını sağlamak
4-Tarım sektöründe çalışan nüfusun hayat standardını diğer sektörlerde çalışan nüfus ile aynı düzeye getirmek…
Ülkemizde nüfus artışının yüksek bir düzeyde bulunması nedeniyle bugün birim alanda daha fazla ürün elde etmek ve tarım sektöründe çalışan nüfusun sanayi ve hizmet sektörüne kaymaması için gerekli önlemleri alarak tarım sektöründe çalışan kişi başına üretimi artırmak gibi problemler mevcuttur.
Ülkemizin %40-60 ‘ ı tarımla uğraşmaktadır. Buna karşılık diğer ülkeler de ; ABD %7 , İngiltere %5 , Belçika %6 , Almanya %12 şeklindedir.Ancak Aktif tarım nüfusu başına düşen tarım arazisi Türkiye de 27 dekar iken ABD ‘ de 341 , Avustralya da 724 , Arjantin de 205 , Japonya da 43 dekardır.Bu istatistiklere göre ülkemizde aktif tarım nüfusu başsına düşen arazinin diğer ülkelere oranla daha az veya diğer bir ifade ile tarım sektöründe çalışan aktif nüfus birimi kabiliyetinin daha düşün bulunduğunun göstergesidir .
Tarım sektörünün mekanik araçlarla donatılmasına makineleşme denir.
TARIM MAKİNELERİ
1- Kuvvet Makineleri
Kuvvet makinelere herhangi bir enerjiyi mekanik enerji haline çeviren makinelerdir.Örneğin bir oto motoru yakıtın sağladığı kimyasal ısı enerjisini mekanik enerjisine çevirir.Bir rüzgar tribünü rüzgar enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür.Kuvvet makineleri doğada bulunan primer enerji olarak adlandırılır.Su,rüzgar ve güneş enerjisi gibi enerjileri kullanabilirler.Fakat bugün çoğunlukla sekonder enerjiyi (yakıt ,elektrik gibi) kullanan kuvvet makineleri daha yaygındır.
2-İş Makineleri
İş makineleri de bir kuvvet kaynağından aldıkları enerjiyi üretime yararlı iş yapan makinelerdir.Pulluk hayvan veya traktör tarafından çalıştırılarak toprağı işler.Diğer bir deyişle üretimi destekler.
TARIMSAL MEKANİZASYON
Tarım işletmelerinde kullanılan ilkel tarım tekniği ve metotlarıyla çalışmaya neden olan vasıtalar yerine alet,makine,cihaz ve tesislerin kullanılmasını ifade eder
Mekanizasyonda amaç makine kullanarak aslında sadece işi kolaylaştırmak modern tarım yapmak , işçi eksikliğini gidermekle kalmaz aynı zamanda verimli üretim koşullarını sağlayarak kar oranını arttırmaktır.
• Tarımda Makineleşme
• Tarımsal İşletmelerde Mekanizasyon
• Tarımsal Mekanizasyonun Yararları
• Traktörler ve Traktörlerin Yapısı
• Toprak İşleme Aletleri
• Ekim Dikim Gübreleme Makineleri
• Ekim Dikim Tekniği
• Su Çıkartma Makineleri
• Tarımsal Savaş Makineleri
• Hasat Makineleri
• Sera Mekanizasyonu
İnsan topluluklarının beslenme,giyim ve korunma hizmetleri için gerekli olan ham maddeler tarım sektörü tarafından üretilmektedir.Genel olarak bitkisel ve hayvansal ana dallarında üretim yapan tarım sektörünün 4 ana amacı vardır.
1-Beslenme korunma ve giyim için topluma yeterli ürün üretimi yapmak
2-Üretilen malların kalitesini yükseltmek
3-Üretilen malların maliyetini azaltarak toplum içindeki fertlerin bundan yararlanmasını sağlamak
4-Tarım sektöründe çalışan nüfusun hayat standardını diğer sektörlerde çalışan nüfus ile aynı düzeye getirmek…
Ülkemizde nüfus artışının yüksek bir düzeyde bulunması nedeniyle bugün birim alanda daha fazla ürün elde etmek ve tarım sektöründe çalışan nüfusun sanayi ve hizmet sektörüne kaymaması için gerekli önlemleri alarak tarım sektöründe çalışan kişi başına üretimi artırmak gibi problemler mevcuttur.
Ülkemizin %40-60 ‘ ı tarımla uğraşmaktadır. Buna karşılık diğer ülkeler de ; ABD %7 , İngiltere %5 , Belçika %6 , Almanya %12 şeklindedir.Ancak Aktif tarım nüfusu başına düşen tarım arazisi Türkiye de 27 dekar iken ABD ‘ de 341 , Avustralya da 724 , Arjantin de 205 , Japonya da 43 dekardır.Bu istatistiklere göre ülkemizde aktif tarım nüfusu başsına düşen arazinin diğer ülkelere oranla daha az veya diğer bir ifade ile tarım sektöründe çalışan aktif nüfus birimi kabiliyetinin daha düşün bulunduğunun göstergesidir .
Tarım sektörünün mekanik araçlarla donatılmasına makineleşme denir.
TARIM MAKİNELERİ
1- Kuvvet Makineleri
Kuvvet makinelere herhangi bir enerjiyi mekanik enerji haline çeviren makinelerdir.Örneğin bir oto motoru yakıtın sağladığı kimyasal ısı enerjisini mekanik enerjisine çevirir.Bir rüzgar tribünü rüzgar enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür.Kuvvet makineleri doğada bulunan primer enerji olarak adlandırılır.Su,rüzgar ve güneş enerjisi gibi enerjileri kullanabilirler.Fakat bugün çoğunlukla sekonder enerjiyi (yakıt ,elektrik gibi) kullanan kuvvet makineleri daha yaygındır.
2-İş Makineleri
İş makineleri de bir kuvvet kaynağından aldıkları enerjiyi üretime yararlı iş yapan makinelerdir.Pulluk hayvan veya traktör tarafından çalıştırılarak toprağı işler.Diğer bir deyişle üretimi destekler.
TARIMSAL MEKANİZASYON
Tarım işletmelerinde kullanılan ilkel tarım tekniği ve metotlarıyla çalışmaya neden olan vasıtalar yerine alet,makine,cihaz ve tesislerin kullanılmasını ifade eder
Mekanizasyonda amaç makine kullanarak aslında sadece işi kolaylaştırmak modern tarım yapmak , işçi eksikliğini gidermekle kalmaz aynı zamanda verimli üretim koşullarını sağlayarak kar oranını arttırmaktır.
Traktör bakımı ,Traktör bakımı Hakkında
Traktör tarım işlerinin zamanında ve çabuk bitirilmesi için en önemli araç olma özelliğini sürdürmektedir.
Ancak pahalı bir araçtır.
İyi bir bakımla traktör ömrünü uzatabileceğiniz gibi, gereksiz bazı masraflardan da kurtulabilirsiniz.
Araştırmalar iyi bir bakımın traktör satın alma bedelinin %20’si kadartasarruf sağlayacağını göstermektedir. O halde temel kurallar:
·Traktör bakım-kullanma kılavuzunu dikkatlice okuyun-öğrenin-gereklerini yerine getirin.
·Yaptığınız bakımları bakım ve servis defterine işleyin.
·Belirli bir çalışma zamanı sonunda değişmesi gerekli parçaları, zamanında ve uygun yedek parça ile değiştirin.
·Traktörünüzü gücüne uygun aletlerle çalıştırın.
Traktörünüzün bakımını alışkanlık haline getirin.
Resim 25 : Traktör bakımının gereklerini yerine getirilmelidir.
Traktörlerde Hangi Bakımlar Yapılmalıdır;
Temel kural,bakım-kullanma kılavuzunda belirtilmiş bakımlaryapılmalıdır. Her marka ve model için kılavuzlarda verilmiş talimatlarauyulmalıdır. Ancak zaman içinde kılavuzunuz kaybolmuş ise sizevereceğimiz hemen hemen her traktör için geçerli olabilecek genel bakımişlemlerini yapabilirsiniz.
Biz sizlere traktörleriniz için 6 genel bakım şekli sunuyoruz.
Bunlar :
1. Günlük Bakım (8-10 saat)
2. Haftalık Bakım (50-60 saat)
3. Aylık Bakım (150-200 saat)
4. 3 Aylık Bakım (300-400 saat)
5. 6 Aylık Bakım (600-800 saat)
6. Yıllık Bakım (1000-1200 saat)
Dikkat edilecek olursa burada Haftalık Bakım (50-60 saat)gibi ikili bir ifade kullandık. Bunun anlamı şudur. Verilen 2 zamandanhangisi önce gelmiş ise ona uyulması gerekir. Yani bir hafta içinde 60saatten fazla çalışma yapılmışsa, haftanın dolması beklenilmeden,haftalık bakım yapılmalıdır. Eğer bir hafta geçmiş olmasına rağmen,sadece 30 saat çalışılmışsa, 50-60 saatin dolması beklenmeden haftalıkbakım yapılmalıdır.
Şimdi bu bakımları ve bu bakımlarda yapılacak işleri sırası ile görelim.
1.GÜNLÜK BAKIM (8-10 çalışma saatinde bir yapılır)
Her gün işe çıkmadan önce yapılacak bakımdır. Bu bakımda yapılacak işleri akılda kolayca kalması için HAYRET kelimesiyle ifade etmekteyiz. Bu kelimedeki harflerin anlamı şudur.
Resim 26 : Günlük Bakım
(H) Harfi, havaanlamında olup, lastik havalarının sürekli düşük olması lastikkenarlarının çabuk aşınmasına, fazla olması ise lastiklerin ortakısımlarının aşınmasına sebep olur. Ayrıca fazla hava patinajı artırır.Unutmayın ki patinaj ilerlemenizi aksatan,boşa geçmiş bir zamandır.Boşa gitmiş paradır.
Resim 27 : Lastik Havaları
(A) Harfi, akaryakıtıifade eder. Yakıt deposunu boş bırakmayın. Akşam iş dönüşü doldurun.Eğer depo akşam boş bırakılırsa gece sıcaklığın düşmesi ile depoiçindeki hava, su haline geçer ve yakıta karışır. Sulu yakıt motorunçalışmasını güçleştirdiği gibi, zamanla depoyu paslandırır,enjektörlere kadar uzanan bazı arızalara sebep olur. Diğer birtavsiyemiz yakıt filtresinin alt kısmında biriken su ve tortuyumusluğunu açarak boşaltırsanız, artıkların motora ulaşmasını önemliölçüde engellersiniz.
(Y) Harfi, yağıifade eder. Her gün motoru çalıştırmadan önce, düz bir yerde yağçubuğunu çekerek yağ seviyesinin kontrolünü yapın. Motor sıcak iseyağın durulması için yağ çubuğunu çekmeden önce 15 dakika bekleyiniz.Yağ seviyesi çubuktaki en çok-en az çizgileri arasındaolmalıdır. Çubuğu temizlerken üstübü ile silmeyin. Üstübü parçacıklarıçubuk üzerinde kalır ve motor içine girer. Bu nedenle üstübü yerinetemiz bir bez kullanılmalıdır.
(R) Harfi, radyatörüifade eder. Her gün motoru çalıştırmadan önce, radyatör kapağını açaraksu seviyesinin kontrolünü yapın, eksikse kireçsiz temiz su iletamamlayın. Konulacak su miktarı üst kısımda petekleri örtecek kadarolmalıdır. Çalışma esnasında gösterge motor suyu sıcaklığının arttığınıtehlikeli noktaya gelindiğini gösteriyorsa, motoru rölantiye alın,gerekiyorsa stop edin. Ancak hemen radyatör kapağını açmayın. Çünkükaynar haldeki su fışkırır ve vücudunuzu haşlar, yaralara sebep olur,motor soğuyuncaya kadar biraz bekleyin, kapağı daha sonra açın.
(E) Harfi, elektriğiifade eder. Her gün işe çıkmadan önce aküyü kontrol edin. Akügözlerinden suyu eksik olanları saf su ile tamamlayın, konulacak saf sumiktarları, akü içindeki parçaların 1 santimetre kadar üstünüörtmelidir. Ayrıca akü kapakları üzerindeki delikler tıkanmış ise iğneve benzeri metal ile açılmalıdır. Yola çıkmadan önce farlarınızıkontrol etmeyi unutmayın.
(T) Harfi, ile diğer tedbirleranlaşılmalıdır. Yani tekerlek somunları gevşekse sıkılmalı, frenpedalları kontrol edilmelidir. Yakıt filtresinin altındaki tapayıgevşeterek mazot gelinceye kadar suyu tamamen akıtınız.
2. HAFTALIK BAKIM (50-60 Saatlik Bakım)
·Günlük bakım aynen yapılır.
·Traktör yıkanır. Yıkama esnasında marş motoru ile şarj dinamosunun ıslanmaması için naylon ile örtülür.
·Gresörlüklere gres basılır.
·Hava filtresi temizlenir. Temizlerken havanın içten dışa doğrututulmasına dikkat edilir. Aksi halde hava dıştan verilirse pisliklerfiltrenin içine itilmiş olur ve filtre tıkanır. Filtreniz yağ banyoluise yağını değiştiriniz.
·Akü suyu kontrol edilir. Asit seviyesi daima plakanın 1 cm kadar üzerinde olmalıdır. Yalnızca saf su ilave ediniz.
·Vantilatör kayış gerginliğini kontrol ediniz. Kayış 1-1,5 santimetrekadar esnemelidir. Farklı ise, ayar silotundan gerginlik ayarınıyapınız. Baş parmakla üzerine basarak gerginlik kontrolü yapınız.Debriyaj ve fren pedalındaki boşluğu kontrol ediniz. Bakım kullanmakitabında tavsiye edilen boşluk miktarına ayar cıvataları ile oynayarakgetiriniz.
Resim 28 : Vantilatör kayış kontrolü
3. AYLIK BAKIM (150-200 Saatlik Bakım)
·Önce günlük ve haftalık bakımda yapılacak işlemleri tamamlayınız.
·Motor yağını değiştiriniz.
Resim 29 : Motor yağı değişimi
Yağdeğişiminde, yağın kolay boşalması için sıcak su olması gerekir. Bununiçin en uygun zaman iş dönüşüdür. Traktör düz bir yere çekilir,karterdeki yağ tapası açılır. Kirli yağ bir kaba boşaltılır. Yağınkolay akması için motor üstündeki yağ koyma kapağı açılmalıdır. Yağtamamen aktıktan sonra karterdeki yağ boşaltma tapası yerine takılır vetraktör kullanma kitabındaki özellik ve miktardaki yağ konulur. İşlemtamamlandıktan sonra, motor bir-iki dakika çalıştırılır yağ basınçgösterge lambası sönene kadar motoru çalıştırıp stop edilir. Böyleceyağın bütün kanallara girmesi sağlanır. 10 dakika beklenir. Yağ kontrolçubuğu ile seviyesi ölçülür, eksikse tamamlanır.
· Hidrolik yağ seviyesini kontrol edin eksik ise tamamlayın.
· Vites ve diferansiyel kutusu yağ seviyesini kontrol edin, eksik ise tamamlayın.
· Ön tekerlek bilye boşluklarını, iki elinizle tekerlekleri sağa-sola oynayarak kontrol edin, boşluk varsa sıkın.
· Mazot filtresi tortu tapasını açınız, tortuyu temizleyiniz.
4. ÜÇ AYLIK BAKIM (300-400 Saatlik Bakım)
· Günlük, haftalık, aylık bakımdaki işlemleri yapınız.
Supap ayarlarını yapınız veya yetkili servisine yaptırınız.
Resim 30 : Supap ayarı
·Yakıt filtresi elemanını değiştiriniz.
·Direksiyon kutusu yağını kontrol ediniz, eksikse tamamlayınız.
·Tekerlek kapaklarına gres koyunuz.
5. ALTI AYLIK BAKIM
·Günlük, haftalık, aylık, üç aylık bakımları yapınız.
·Enjektörleri yetkili serviste kontrol ettiriniz.
6. YILLIK BAKIM (1000-1200 Saatlik Bakım)
·Günlük, haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık bakımları yapınız,
·Hidrolik, vites kutusu, diferansiyel yağlarını değiştiriniz.
·Hidrolik filtresini değiştiriniz.
·Yakıt deposunu sökünüz, temizleyiniz.
·Antifrizli su varsa seviyesini kontrol ediniz eksikse antifrizli suilavesi yapınız. Kaç dereceye kadar dayanabileceğini ölçtürünüz.
·Marş motoru, şarj dinamosu, mazot pompası ve rot ayarını servisinde yaptırınız.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Ancak pahalı bir araçtır.
İyi bir bakımla traktör ömrünü uzatabileceğiniz gibi, gereksiz bazı masraflardan da kurtulabilirsiniz.
Araştırmalar iyi bir bakımın traktör satın alma bedelinin %20’si kadartasarruf sağlayacağını göstermektedir. O halde temel kurallar:
·Traktör bakım-kullanma kılavuzunu dikkatlice okuyun-öğrenin-gereklerini yerine getirin.
·Yaptığınız bakımları bakım ve servis defterine işleyin.
·Belirli bir çalışma zamanı sonunda değişmesi gerekli parçaları, zamanında ve uygun yedek parça ile değiştirin.
·Traktörünüzü gücüne uygun aletlerle çalıştırın.
Traktörünüzün bakımını alışkanlık haline getirin.
Resim 25 : Traktör bakımının gereklerini yerine getirilmelidir.
Traktörlerde Hangi Bakımlar Yapılmalıdır;
Temel kural,bakım-kullanma kılavuzunda belirtilmiş bakımlaryapılmalıdır. Her marka ve model için kılavuzlarda verilmiş talimatlarauyulmalıdır. Ancak zaman içinde kılavuzunuz kaybolmuş ise sizevereceğimiz hemen hemen her traktör için geçerli olabilecek genel bakımişlemlerini yapabilirsiniz.
Biz sizlere traktörleriniz için 6 genel bakım şekli sunuyoruz.
Bunlar :
1. Günlük Bakım (8-10 saat)
2. Haftalık Bakım (50-60 saat)
3. Aylık Bakım (150-200 saat)
4. 3 Aylık Bakım (300-400 saat)
5. 6 Aylık Bakım (600-800 saat)
6. Yıllık Bakım (1000-1200 saat)
Dikkat edilecek olursa burada Haftalık Bakım (50-60 saat)gibi ikili bir ifade kullandık. Bunun anlamı şudur. Verilen 2 zamandanhangisi önce gelmiş ise ona uyulması gerekir. Yani bir hafta içinde 60saatten fazla çalışma yapılmışsa, haftanın dolması beklenilmeden,haftalık bakım yapılmalıdır. Eğer bir hafta geçmiş olmasına rağmen,sadece 30 saat çalışılmışsa, 50-60 saatin dolması beklenmeden haftalıkbakım yapılmalıdır.
Şimdi bu bakımları ve bu bakımlarda yapılacak işleri sırası ile görelim.
1.GÜNLÜK BAKIM (8-10 çalışma saatinde bir yapılır)
Her gün işe çıkmadan önce yapılacak bakımdır. Bu bakımda yapılacak işleri akılda kolayca kalması için HAYRET kelimesiyle ifade etmekteyiz. Bu kelimedeki harflerin anlamı şudur.
Resim 26 : Günlük Bakım
(H) Harfi, havaanlamında olup, lastik havalarının sürekli düşük olması lastikkenarlarının çabuk aşınmasına, fazla olması ise lastiklerin ortakısımlarının aşınmasına sebep olur. Ayrıca fazla hava patinajı artırır.Unutmayın ki patinaj ilerlemenizi aksatan,boşa geçmiş bir zamandır.Boşa gitmiş paradır.
Resim 27 : Lastik Havaları
(A) Harfi, akaryakıtıifade eder. Yakıt deposunu boş bırakmayın. Akşam iş dönüşü doldurun.Eğer depo akşam boş bırakılırsa gece sıcaklığın düşmesi ile depoiçindeki hava, su haline geçer ve yakıta karışır. Sulu yakıt motorunçalışmasını güçleştirdiği gibi, zamanla depoyu paslandırır,enjektörlere kadar uzanan bazı arızalara sebep olur. Diğer birtavsiyemiz yakıt filtresinin alt kısmında biriken su ve tortuyumusluğunu açarak boşaltırsanız, artıkların motora ulaşmasını önemliölçüde engellersiniz.
(Y) Harfi, yağıifade eder. Her gün motoru çalıştırmadan önce, düz bir yerde yağçubuğunu çekerek yağ seviyesinin kontrolünü yapın. Motor sıcak iseyağın durulması için yağ çubuğunu çekmeden önce 15 dakika bekleyiniz.Yağ seviyesi çubuktaki en çok-en az çizgileri arasındaolmalıdır. Çubuğu temizlerken üstübü ile silmeyin. Üstübü parçacıklarıçubuk üzerinde kalır ve motor içine girer. Bu nedenle üstübü yerinetemiz bir bez kullanılmalıdır.
(R) Harfi, radyatörüifade eder. Her gün motoru çalıştırmadan önce, radyatör kapağını açaraksu seviyesinin kontrolünü yapın, eksikse kireçsiz temiz su iletamamlayın. Konulacak su miktarı üst kısımda petekleri örtecek kadarolmalıdır. Çalışma esnasında gösterge motor suyu sıcaklığının arttığınıtehlikeli noktaya gelindiğini gösteriyorsa, motoru rölantiye alın,gerekiyorsa stop edin. Ancak hemen radyatör kapağını açmayın. Çünkükaynar haldeki su fışkırır ve vücudunuzu haşlar, yaralara sebep olur,motor soğuyuncaya kadar biraz bekleyin, kapağı daha sonra açın.
(E) Harfi, elektriğiifade eder. Her gün işe çıkmadan önce aküyü kontrol edin. Akügözlerinden suyu eksik olanları saf su ile tamamlayın, konulacak saf sumiktarları, akü içindeki parçaların 1 santimetre kadar üstünüörtmelidir. Ayrıca akü kapakları üzerindeki delikler tıkanmış ise iğneve benzeri metal ile açılmalıdır. Yola çıkmadan önce farlarınızıkontrol etmeyi unutmayın.
(T) Harfi, ile diğer tedbirleranlaşılmalıdır. Yani tekerlek somunları gevşekse sıkılmalı, frenpedalları kontrol edilmelidir. Yakıt filtresinin altındaki tapayıgevşeterek mazot gelinceye kadar suyu tamamen akıtınız.
2. HAFTALIK BAKIM (50-60 Saatlik Bakım)
·Günlük bakım aynen yapılır.
·Traktör yıkanır. Yıkama esnasında marş motoru ile şarj dinamosunun ıslanmaması için naylon ile örtülür.
·Gresörlüklere gres basılır.
·Hava filtresi temizlenir. Temizlerken havanın içten dışa doğrututulmasına dikkat edilir. Aksi halde hava dıştan verilirse pisliklerfiltrenin içine itilmiş olur ve filtre tıkanır. Filtreniz yağ banyoluise yağını değiştiriniz.
·Akü suyu kontrol edilir. Asit seviyesi daima plakanın 1 cm kadar üzerinde olmalıdır. Yalnızca saf su ilave ediniz.
·Vantilatör kayış gerginliğini kontrol ediniz. Kayış 1-1,5 santimetrekadar esnemelidir. Farklı ise, ayar silotundan gerginlik ayarınıyapınız. Baş parmakla üzerine basarak gerginlik kontrolü yapınız.Debriyaj ve fren pedalındaki boşluğu kontrol ediniz. Bakım kullanmakitabında tavsiye edilen boşluk miktarına ayar cıvataları ile oynayarakgetiriniz.
Resim 28 : Vantilatör kayış kontrolü
3. AYLIK BAKIM (150-200 Saatlik Bakım)
·Önce günlük ve haftalık bakımda yapılacak işlemleri tamamlayınız.
·Motor yağını değiştiriniz.
Resim 29 : Motor yağı değişimi
Yağdeğişiminde, yağın kolay boşalması için sıcak su olması gerekir. Bununiçin en uygun zaman iş dönüşüdür. Traktör düz bir yere çekilir,karterdeki yağ tapası açılır. Kirli yağ bir kaba boşaltılır. Yağınkolay akması için motor üstündeki yağ koyma kapağı açılmalıdır. Yağtamamen aktıktan sonra karterdeki yağ boşaltma tapası yerine takılır vetraktör kullanma kitabındaki özellik ve miktardaki yağ konulur. İşlemtamamlandıktan sonra, motor bir-iki dakika çalıştırılır yağ basınçgösterge lambası sönene kadar motoru çalıştırıp stop edilir. Böyleceyağın bütün kanallara girmesi sağlanır. 10 dakika beklenir. Yağ kontrolçubuğu ile seviyesi ölçülür, eksikse tamamlanır.
· Hidrolik yağ seviyesini kontrol edin eksik ise tamamlayın.
· Vites ve diferansiyel kutusu yağ seviyesini kontrol edin, eksik ise tamamlayın.
· Ön tekerlek bilye boşluklarını, iki elinizle tekerlekleri sağa-sola oynayarak kontrol edin, boşluk varsa sıkın.
· Mazot filtresi tortu tapasını açınız, tortuyu temizleyiniz.
4. ÜÇ AYLIK BAKIM (300-400 Saatlik Bakım)
· Günlük, haftalık, aylık bakımdaki işlemleri yapınız.
Supap ayarlarını yapınız veya yetkili servisine yaptırınız.
Resim 30 : Supap ayarı
·Yakıt filtresi elemanını değiştiriniz.
·Direksiyon kutusu yağını kontrol ediniz, eksikse tamamlayınız.
·Tekerlek kapaklarına gres koyunuz.
5. ALTI AYLIK BAKIM
·Günlük, haftalık, aylık, üç aylık bakımları yapınız.
·Enjektörleri yetkili serviste kontrol ettiriniz.
6. YILLIK BAKIM (1000-1200 Saatlik Bakım)
·Günlük, haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık bakımları yapınız,
·Hidrolik, vites kutusu, diferansiyel yağlarını değiştiriniz.
·Hidrolik filtresini değiştiriniz.
·Yakıt deposunu sökünüz, temizleyiniz.
·Antifrizli su varsa seviyesini kontrol ediniz eksikse antifrizli suilavesi yapınız. Kaç dereceye kadar dayanabileceğini ölçtürünüz.
·Marş motoru, şarj dinamosu, mazot pompası ve rot ayarını servisinde yaptırınız.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Gübre dağıtma makineleri ,Gübre dağıtma makineleri Hakkında
Bitkilertopraktan aldığı besinlerle gelişir, büyür, hasat olgunluğuna erişir.Ancak toprak sahip olduğu besin maddelerinin belirgin bir kısmını dakaybeder. Bitkinin topraktan aldığı besin maddelerinin tekrar toprağaverilmesi gübreleme ile sağlanmaktadır.
Gübre dağıtma makineleri
A-Organik gübre dağıtma makineleri
B-Suni (Mineral) gübre dağıtma makineleri
1. Çiftlik gübresi dağıtma mak.
2. Yeşil gübre dağıtma mak.
3. Şerbet dağıtma makineleri
Santrifüjlü suni gübre dağıtma makineleri
Budersimizde, gübrelemede kullandığımız, yurdumuzda imal edilen,santrifüjlü suni gübre dağıtma makinelerini tanıtacağız, bunların ayarve bakımlarını öğreteceğiz.
Resim 44 : Santrifüj gübre dağıtma makinası
Parçaları
1- Depo: Huni şeklinde olup, atılacak gübreyi taşır:
2- Karıştırıcı: Deponun alt kısmında topaklaşma veya köprü oluşturarak, akmayan gübreye akıcılık sağlar.
3- Fırlatıcı (Dağıtıcı) Kanatlar: Dağıtıcı disk üzerine yerleştirilmişkanatlar olup, gübreyi uzağa veya yakına fırlatma görevi yapar.Fırlatma uzaklığı kanatların disk üzerindeki konumlarınındeğiştirilmesi ile ayarlanır.
4- Gübre Dağıtıcı Diskler: Dişli kutusundan sağladığı dönme hareketi ile gübreyi tarlaya saçar
5- Dişli (Şanzıman) Kutusu: Traktör kuyruk milinden gelen hareketi diske iletir.
6- Sürgülü Gübre Çıkış Deliği: Atılacak gübre miktarını ayarlamaya yarar.
Makinenin traktöre bağlanması: Öncetraktördeki ayarsız alt bağlantı kolunu, sonra ayarlı kolu ve en sonolarak üst bağlantı kolunu (orta kol) bağlayın. Aleti sökerken tam aksisıra ile önce orta kol bağlantısını çıkarın.
Makinenin tarlaya götürülmesi: Traktörübir dakika kadar çalıştırın. Aleti ana hidrolik kolu ile kaldırın.Yoldaki sarsıntılardan hidrolik sistemin zarar görmemesi için emniyetkilidini takın. Gergi zincirlerini gererek, yolda oynama ve salıntıyapmasına engel olun. Aleti tarlaya boş olarak götürün, gübreyi tarladakoyun.
Tarlada gübrelemeye başlamadan önce; traktör hidrolik kumanda kolunu pozisyon kontrol konumuna getirerek yükseklik ayarı yapın.
Pozisyon kontrol konumunda, hidrolik kolu hafifçe oynattığınızda; aletyukarı kalkar, bir seviyede durur, kola tekrar hareket verirseniz,biraz daha kalkar tekrar durur, yani,çeki kontrolde olduğu gibi en üstnoktaya kadar çıkmaz.
Disklerin yerden yükseklik ayarı: Disklerin yerdenyüksekliği arttıkça, fırlatma genişliği artar, yani gübre daha geniş bir alana fırlatılır.
Fırlatma genişliği az Fırlatma genişliği fazla
Resim 45 : Disklerin yerden yükseklik ayarı
O halde disklerin yerden yüksekliği ne kadar olmalıdır? Atılan gübreninözelliğine göre 55-85 santimetre kadar olmalıdır. Ancak en doğrusualetin bakım kullanma kılavuzu veya alet üzerine yapıştırılmış biretiket varsa, bunların talimatlarına uyulmasıdır. Eğer böyle birtalimat yoksa, size şu tavsiyede bulabiliriz.
Resim 46 : Toz gübrede kullanılan rüzgar perdesi
Tozgübre kullanılıyorsa, gübrenin uçuşup başka yerlere gitmesini önlemekiçin, disk yüksekliğini yerden 55 santimetre de tutunuz, dağılmayıönlemek için rüzgar perdesi kullanınız gerekirse disk meyilini aşağıyadoğru ayarlayınız.
Resim 47 : Kristal, granüle gübrede ayar
Kristal ve granüle gübrelerde ise, disk yüksekliğini, yerden 75santimetre yukarıda olacak şekilde hidrolik kumanda kolu ile ayarlamakgerekecektir.
Dekara Atılacak Gübre Miktarı'nıayarlayabilmekiçin, 540 devir/dakika kuyruk mili dönüşünde, hangi traktör ilerlemehızında, gübre çıkış deliğinin hangi açıklıkta olacağının bilinmesilazımdır.
Bunun için; bugün her gübre atma makinesi üzerine yapıştırılarak verilen ayar tablolarından faydalanılır.
Sonraki sayfada örnek olarak verilen ayar tablosunda: Dağıtılacak gübreçeşidine göre traktör kuyruk milinin 540 devir/dakikasında, traktörilerleme hızı ve gübre çıkış deliği açıklık değerleri verilmiştir.
Kullanılan Gübre
Traktör hızı km/saat
Gübre çıkış deliği açıklık ayar konumlarında atılan gübre miktarları kg/da
3
5
7
9
11
13
16
19
4
1
10,6
37,9
74,4
100,2
126
145,5
138
Süperfosfat
6
0,66
7,2
25,3
49,6
66,8
84
96,9
91,8
Granüle
8
0,5
5,3
18,9
37,2
50,1
63
72,75
69
10
0,4
4,3
15,1
29,8
40
50,4
58,5
55,2
12
0,33
3,6
12,7
24,8
33,4
42
48,5
45,9
4
5,68
17,2
55,3
88,8
116
156,3
181,7
183
Amonyum
6
3,78
11,4
36,8
59,2
77,2
104,1
120,8
121,8
Sülfat
8
2,83
8,6
27,6
44,4
58
78,1
90,8
91,5
Kristal
10
2,27
6,9
22,1
35,5
46,4
62,6
72,7
73,1
12
1,89
5,7
18,4
29,6
38,6
52,1
60,5
60,9
NOT: Kuyruk mili n = 540 d/dak. Disk yüksekliği = 70 cm.
İş genişliği İ = 14,5 m.
Tablo’nun kullanılması:
Bunu bir örnek gübreleme ile açıklayalım. Dönüme 15 kg süperfosfat(granüle) gübresi atılmak isteniyorsa, makinenin ayar değerleri aşağıdaaçıklanan şekilde bulunur.
* Tablonun orta bölümünden 15 kg/dekar değeri veya buna en yakın değer 15,1 değeri bulunur.
*15,1 değerinin bulunduğu sütunun yukarısına çıkılarak en üst sıradagübre çıkış deliği açıklık ayar değeri “7” rakamı bulunur.
*15,1 değerinin bulunduğu hizada sola doğru gidilerek en sol da bulunansütundan da traktör ilerleme hızı 10 km/saat değeri bulunur.
Resim 48 : Fiat 55-46,65-46 tip traktörlerin traktörmetresi
Traktör el gazı oynatılarak yukarıda bir örneği verilen; Türk Fiat55-46, 65-46 tip traktörün traktörmetresinde motor devri 1970devir/dakika ya getirilir. Traktör kuyruk mili bu esnada 540devir/dakika yapmaktadır.
Resim 49 : Kullanılacak vites kademesinin bulunması
*Daha önce bulunan 10 km/saatlik ilerleme hızını traktör kuyruk mili 540devir/dakikada (motor 1970 devir/dakikada) dönerken traktörün kaçıncıvites kademesinde yapabileceği; ya traktörmetreden ya da bu örnekteolduğu gibi traktörmetre üzerinde okunamıyorsa aşağıda açıklananhesaplama yöntemiyle bulunur.
* Bulduğunuz vites kademesinde çalışmaya başlayın.
Makine içine bir miktar gübre konularak kontrol edilir. Fazla atılmışise gidiş hızı artırılır veya sürgü kapatılır, az atılmış ise hızazaltılır veya sürgü açılır.
Katlama Payı
*Gübre fırlatma uzaklığı
* Disklerin devir sayısına
* Kanatçıkların konumuna
* Disklerin yerden yüksekliğine
* Disklerin meyiline
* Gübrenin çeşidine
* Tarla yüzeyine
* Rüzgar olup-olmamasına
göre değişmektedir.
Ayrıca gübre fırlatırken alete yakın olan kısımlara çok, uzak olankısımlara az gübre fırlatılır. Halbuki istenilen husus, fırlatmauzaklığı içinde her yere eşit miktarda gübre fırlatılmasıdır. İşte bunusağlamak için katlama denilen işlem yapılır. Katlama gidişteatılan gübrenin uç kısımlarına, dönüşte biraz, uç kısımlarına tekrargübre düşecek şekilde yakından gelmekle sağlanmaktadır?
Resim 50 : Katlama
Gübrelemeesnasında arkayı kontrol ederek atılan gübre miktarında azalmaolup-olmadığı kontrol edilmelidir. Azalma varsa anlamı, depo içindekigübrenin sıkışma, topaklaşma ve benzeri sebeplerden akışını azalttığıveya kaybettiğidir. Bunu engellemek için depo içindeki gübrekarıştırılmalı ve karıştırıcının görevini yerine getirmesine yardımcıolunmalıdır.
Resim 51 : Gübrelemede rüzgar siperliği kullanımı
Eğimli arazide çalışma ve yan rüzgarlar dağılım düzgünlüğünü bozar.Rüzgarlı havalarda branda bezinden veya naylondan bir rüzgar siperikullanılabilirse de bununla makinenin iş genişliği 3-5 m’ye düşer.
Kullanma ve Bakım
Kullanma:
*Asılı tiplerde özellikle santrifüj dağıtıcılarda çalışma sırasındayükseklik değiştirilmemeli, traktörün ön seçme kolu pozisyon kontroldeolmalıdır.
* Engebeli yerlerde fazla hızlı çalışılmamalıdır.
* Katlamalar iyi yapılmalı, gerekirse işaret kullanılmalıdır.
* Ayar düzenleri sık sık kontrol edilmelidir.
* Santrifüj dağıtıcılarla rüzgarlı havalarda perde yoksa çalışılmamalıdır.
Bakım:
*Toz insanlar için olduğu kadar traktör ve makine içinde zararlıdır.Çalışmadan sonra traktör ve makine iyice temizlenmelidir.
* Aşınmış ve kırılmış parçalar değiştirilmelidir.
* Parlak olan yerlere koruyucu yağ sürülmeli ve yağlanmalıdır.
* Santrifüjlü gübre atma makinesinde dişli kutusu yağı kontrol edilip gerekirse SAE 90 numaralı yağdan katılmalıdır.
* Mafsalların temizliğine ve yağlanmasına dikkat edilmelidir.
Emniyet Kuralları
*Bazı gübre çeşitleri insan sağlığı için zararlıdır. Bunun için koruyucumaske takılması ve rüzgar yönüne dikkat edilmelidir.
* Kullanma kitabı çok dikkatlice okunmalı verilen bilgilere harfiyen uyulmalıdır.
* Kuyruk mili ve zincirler muhafazasız çalıştırılmamalıdır.
* Arıza veya herhangi bir sebeple durmada kuyruk mili derhal durdurulmalıdır.
* Destek tekeri ile ön aksa inen yük sınırlandırılmalıdır.
İyi Bir Mineral Gübre Dağıtıcıda Aranacak Özellikler
* Bütün gübre çeşitlerini (Toz, Kristal, Granül) dağıtabilmeli,
* Gübrenin özelliğine göre hassas olmalı,
* Üst kısmında bir tel ızgara bulunmalı (topaklanmış gübreler böylece ufalanır),
* Mafsallı şaftı emniyet kavramalı veya kesme pimli olmalı,
* Gübre dozu ayar skalası makinenin üzerine yapıştırılmış veya perçinlenmiş olmalı,
* Gübre sandığında, gübre köprü yapmamalı, bir karıştırıcısı olmalı,
* Rüzgara karşı da gübre dağıtabilecek durumda olmalı,
* Tarlanın düz ve engebeli oluşu dağıtmasına etki etmemeli,
* Gübre dozu ayarı basit ve emniyetli olmalı,
*Küçük miktardan (50 Kg/ha) büyük miktarlara kadar (1200 Kg/ha) gübreyitoprak şartları ve arazi türüne (iniş, bayır, donmuş toprak) bağlıkalmaksızın dağıtabilmeli,
* Bütün iş genişliği boyunca eşit gübre dağıtabilmeli,
* Deposu yeteri derecede büyük olmalı ve çok kısa zamanda doldurulabilmeli,
* Gübrenin yıpratıcı etkisine karşı sağlam olmalı,
* Temizlenmesi kolay olmalıdır.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Gübre dağıtma makineleri
A-Organik gübre dağıtma makineleri
B-Suni (Mineral) gübre dağıtma makineleri
1. Çiftlik gübresi dağıtma mak.
2. Yeşil gübre dağıtma mak.
3. Şerbet dağıtma makineleri
Santrifüjlü suni gübre dağıtma makineleri
Budersimizde, gübrelemede kullandığımız, yurdumuzda imal edilen,santrifüjlü suni gübre dağıtma makinelerini tanıtacağız, bunların ayarve bakımlarını öğreteceğiz.
Resim 44 : Santrifüj gübre dağıtma makinası
Parçaları
1- Depo: Huni şeklinde olup, atılacak gübreyi taşır:
2- Karıştırıcı: Deponun alt kısmında topaklaşma veya köprü oluşturarak, akmayan gübreye akıcılık sağlar.
3- Fırlatıcı (Dağıtıcı) Kanatlar: Dağıtıcı disk üzerine yerleştirilmişkanatlar olup, gübreyi uzağa veya yakına fırlatma görevi yapar.Fırlatma uzaklığı kanatların disk üzerindeki konumlarınındeğiştirilmesi ile ayarlanır.
4- Gübre Dağıtıcı Diskler: Dişli kutusundan sağladığı dönme hareketi ile gübreyi tarlaya saçar
5- Dişli (Şanzıman) Kutusu: Traktör kuyruk milinden gelen hareketi diske iletir.
6- Sürgülü Gübre Çıkış Deliği: Atılacak gübre miktarını ayarlamaya yarar.
Makinenin traktöre bağlanması: Öncetraktördeki ayarsız alt bağlantı kolunu, sonra ayarlı kolu ve en sonolarak üst bağlantı kolunu (orta kol) bağlayın. Aleti sökerken tam aksisıra ile önce orta kol bağlantısını çıkarın.
Makinenin tarlaya götürülmesi: Traktörübir dakika kadar çalıştırın. Aleti ana hidrolik kolu ile kaldırın.Yoldaki sarsıntılardan hidrolik sistemin zarar görmemesi için emniyetkilidini takın. Gergi zincirlerini gererek, yolda oynama ve salıntıyapmasına engel olun. Aleti tarlaya boş olarak götürün, gübreyi tarladakoyun.
Tarlada gübrelemeye başlamadan önce; traktör hidrolik kumanda kolunu pozisyon kontrol konumuna getirerek yükseklik ayarı yapın.
Pozisyon kontrol konumunda, hidrolik kolu hafifçe oynattığınızda; aletyukarı kalkar, bir seviyede durur, kola tekrar hareket verirseniz,biraz daha kalkar tekrar durur, yani,çeki kontrolde olduğu gibi en üstnoktaya kadar çıkmaz.
Disklerin yerden yükseklik ayarı: Disklerin yerdenyüksekliği arttıkça, fırlatma genişliği artar, yani gübre daha geniş bir alana fırlatılır.
Fırlatma genişliği az Fırlatma genişliği fazla
Resim 45 : Disklerin yerden yükseklik ayarı
O halde disklerin yerden yüksekliği ne kadar olmalıdır? Atılan gübreninözelliğine göre 55-85 santimetre kadar olmalıdır. Ancak en doğrusualetin bakım kullanma kılavuzu veya alet üzerine yapıştırılmış biretiket varsa, bunların talimatlarına uyulmasıdır. Eğer böyle birtalimat yoksa, size şu tavsiyede bulabiliriz.
Resim 46 : Toz gübrede kullanılan rüzgar perdesi
Tozgübre kullanılıyorsa, gübrenin uçuşup başka yerlere gitmesini önlemekiçin, disk yüksekliğini yerden 55 santimetre de tutunuz, dağılmayıönlemek için rüzgar perdesi kullanınız gerekirse disk meyilini aşağıyadoğru ayarlayınız.
Resim 47 : Kristal, granüle gübrede ayar
Kristal ve granüle gübrelerde ise, disk yüksekliğini, yerden 75santimetre yukarıda olacak şekilde hidrolik kumanda kolu ile ayarlamakgerekecektir.
Dekara Atılacak Gübre Miktarı'nıayarlayabilmekiçin, 540 devir/dakika kuyruk mili dönüşünde, hangi traktör ilerlemehızında, gübre çıkış deliğinin hangi açıklıkta olacağının bilinmesilazımdır.
Bunun için; bugün her gübre atma makinesi üzerine yapıştırılarak verilen ayar tablolarından faydalanılır.
Sonraki sayfada örnek olarak verilen ayar tablosunda: Dağıtılacak gübreçeşidine göre traktör kuyruk milinin 540 devir/dakikasında, traktörilerleme hızı ve gübre çıkış deliği açıklık değerleri verilmiştir.
Kullanılan Gübre
Traktör hızı km/saat
Gübre çıkış deliği açıklık ayar konumlarında atılan gübre miktarları kg/da
3
5
7
9
11
13
16
19
4
1
10,6
37,9
74,4
100,2
126
145,5
138
Süperfosfat
6
0,66
7,2
25,3
49,6
66,8
84
96,9
91,8
Granüle
8
0,5
5,3
18,9
37,2
50,1
63
72,75
69
10
0,4
4,3
15,1
29,8
40
50,4
58,5
55,2
12
0,33
3,6
12,7
24,8
33,4
42
48,5
45,9
4
5,68
17,2
55,3
88,8
116
156,3
181,7
183
Amonyum
6
3,78
11,4
36,8
59,2
77,2
104,1
120,8
121,8
Sülfat
8
2,83
8,6
27,6
44,4
58
78,1
90,8
91,5
Kristal
10
2,27
6,9
22,1
35,5
46,4
62,6
72,7
73,1
12
1,89
5,7
18,4
29,6
38,6
52,1
60,5
60,9
NOT: Kuyruk mili n = 540 d/dak. Disk yüksekliği = 70 cm.
İş genişliği İ = 14,5 m.
Tablo’nun kullanılması:
Bunu bir örnek gübreleme ile açıklayalım. Dönüme 15 kg süperfosfat(granüle) gübresi atılmak isteniyorsa, makinenin ayar değerleri aşağıdaaçıklanan şekilde bulunur.
* Tablonun orta bölümünden 15 kg/dekar değeri veya buna en yakın değer 15,1 değeri bulunur.
*15,1 değerinin bulunduğu sütunun yukarısına çıkılarak en üst sıradagübre çıkış deliği açıklık ayar değeri “7” rakamı bulunur.
*15,1 değerinin bulunduğu hizada sola doğru gidilerek en sol da bulunansütundan da traktör ilerleme hızı 10 km/saat değeri bulunur.
Resim 48 : Fiat 55-46,65-46 tip traktörlerin traktörmetresi
Traktör el gazı oynatılarak yukarıda bir örneği verilen; Türk Fiat55-46, 65-46 tip traktörün traktörmetresinde motor devri 1970devir/dakika ya getirilir. Traktör kuyruk mili bu esnada 540devir/dakika yapmaktadır.
Resim 49 : Kullanılacak vites kademesinin bulunması
*Daha önce bulunan 10 km/saatlik ilerleme hızını traktör kuyruk mili 540devir/dakikada (motor 1970 devir/dakikada) dönerken traktörün kaçıncıvites kademesinde yapabileceği; ya traktörmetreden ya da bu örnekteolduğu gibi traktörmetre üzerinde okunamıyorsa aşağıda açıklananhesaplama yöntemiyle bulunur.
* Bulduğunuz vites kademesinde çalışmaya başlayın.
Makine içine bir miktar gübre konularak kontrol edilir. Fazla atılmışise gidiş hızı artırılır veya sürgü kapatılır, az atılmış ise hızazaltılır veya sürgü açılır.
Katlama Payı
*Gübre fırlatma uzaklığı
* Disklerin devir sayısına
* Kanatçıkların konumuna
* Disklerin yerden yüksekliğine
* Disklerin meyiline
* Gübrenin çeşidine
* Tarla yüzeyine
* Rüzgar olup-olmamasına
göre değişmektedir.
Ayrıca gübre fırlatırken alete yakın olan kısımlara çok, uzak olankısımlara az gübre fırlatılır. Halbuki istenilen husus, fırlatmauzaklığı içinde her yere eşit miktarda gübre fırlatılmasıdır. İşte bunusağlamak için katlama denilen işlem yapılır. Katlama gidişteatılan gübrenin uç kısımlarına, dönüşte biraz, uç kısımlarına tekrargübre düşecek şekilde yakından gelmekle sağlanmaktadır?
Resim 50 : Katlama
Gübrelemeesnasında arkayı kontrol ederek atılan gübre miktarında azalmaolup-olmadığı kontrol edilmelidir. Azalma varsa anlamı, depo içindekigübrenin sıkışma, topaklaşma ve benzeri sebeplerden akışını azalttığıveya kaybettiğidir. Bunu engellemek için depo içindeki gübrekarıştırılmalı ve karıştırıcının görevini yerine getirmesine yardımcıolunmalıdır.
Resim 51 : Gübrelemede rüzgar siperliği kullanımı
Eğimli arazide çalışma ve yan rüzgarlar dağılım düzgünlüğünü bozar.Rüzgarlı havalarda branda bezinden veya naylondan bir rüzgar siperikullanılabilirse de bununla makinenin iş genişliği 3-5 m’ye düşer.
Kullanma ve Bakım
Kullanma:
*Asılı tiplerde özellikle santrifüj dağıtıcılarda çalışma sırasındayükseklik değiştirilmemeli, traktörün ön seçme kolu pozisyon kontroldeolmalıdır.
* Engebeli yerlerde fazla hızlı çalışılmamalıdır.
* Katlamalar iyi yapılmalı, gerekirse işaret kullanılmalıdır.
* Ayar düzenleri sık sık kontrol edilmelidir.
* Santrifüj dağıtıcılarla rüzgarlı havalarda perde yoksa çalışılmamalıdır.
Bakım:
*Toz insanlar için olduğu kadar traktör ve makine içinde zararlıdır.Çalışmadan sonra traktör ve makine iyice temizlenmelidir.
* Aşınmış ve kırılmış parçalar değiştirilmelidir.
* Parlak olan yerlere koruyucu yağ sürülmeli ve yağlanmalıdır.
* Santrifüjlü gübre atma makinesinde dişli kutusu yağı kontrol edilip gerekirse SAE 90 numaralı yağdan katılmalıdır.
* Mafsalların temizliğine ve yağlanmasına dikkat edilmelidir.
Emniyet Kuralları
*Bazı gübre çeşitleri insan sağlığı için zararlıdır. Bunun için koruyucumaske takılması ve rüzgar yönüne dikkat edilmelidir.
* Kullanma kitabı çok dikkatlice okunmalı verilen bilgilere harfiyen uyulmalıdır.
* Kuyruk mili ve zincirler muhafazasız çalıştırılmamalıdır.
* Arıza veya herhangi bir sebeple durmada kuyruk mili derhal durdurulmalıdır.
* Destek tekeri ile ön aksa inen yük sınırlandırılmalıdır.
İyi Bir Mineral Gübre Dağıtıcıda Aranacak Özellikler
* Bütün gübre çeşitlerini (Toz, Kristal, Granül) dağıtabilmeli,
* Gübrenin özelliğine göre hassas olmalı,
* Üst kısmında bir tel ızgara bulunmalı (topaklanmış gübreler böylece ufalanır),
* Mafsallı şaftı emniyet kavramalı veya kesme pimli olmalı,
* Gübre dozu ayar skalası makinenin üzerine yapıştırılmış veya perçinlenmiş olmalı,
* Gübre sandığında, gübre köprü yapmamalı, bir karıştırıcısı olmalı,
* Rüzgara karşı da gübre dağıtabilecek durumda olmalı,
* Tarlanın düz ve engebeli oluşu dağıtmasına etki etmemeli,
* Gübre dozu ayarı basit ve emniyetli olmalı,
*Küçük miktardan (50 Kg/ha) büyük miktarlara kadar (1200 Kg/ha) gübreyitoprak şartları ve arazi türüne (iniş, bayır, donmuş toprak) bağlıkalmaksızın dağıtabilmeli,
* Bütün iş genişliği boyunca eşit gübre dağıtabilmeli,
* Deposu yeteri derecede büyük olmalı ve çok kısa zamanda doldurulabilmeli,
* Gübrenin yıpratıcı etkisine karşı sağlam olmalı,
* Temizlenmesi kolay olmalıdır.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Trak Hidroliği,Trak Hidroliği Hakkında
Traktörlerdehidrolik düzen vasıtasıyla alet ve makinelerin, traktöre bağlanması,taşınması, tarla şartlarında çalıştırılması ve ayarlarıkolaylaştırılmıştır. Örnek vermek gerekirse; hidrolik sistemvasıtasıyla alet ve makinelerin, katlanması, açılması, döndürülmesi,römorkların sağa-sola ve geriye kaldırılıp boşaltılması sağlanmıştır.
Traktörlerde ana hidrolik sistem arkada yer almakta olup, bazıtraktörlerde ön tarafta ayrı bir hidrolik sistem vardır.
HİDROLİK SİSTEM PARÇALARI
1. YAĞ DEPOSU VE POMPA:
Hidrolik sistemde hareketi sağlayan ana madde hidrolik yağıdır.Hidrolik sistem için kullanılan yağ, vites kutusu veya diferansiyeldebulunan yağlama yağından sağlanır. Yağı buradan alıp ilgili yerlerebasınçlı olarak ileten bir pompa mevcuttur.
2. HİDROLİK KUMANDA MERKEZİ VE KOLLARI:
Pompa vasıtasıyla, belli bir basınçla hareket verilen yağ, hareketkumanda merkezine gelir. Basınçlı yağ, burada yapılacak işe göreayarlanan kollar vasıtasıyla hidrolik silindire gönderilir.
Hidrolik kumanda merkezine etki eden 4 adet kol vardır:
· İndirme-kaldırma kolu,
· Ön seçme kolu,
· Yavaşlatma kolu,
· Taşıma (kilidi) kolu
· İndirme-Kaldırma Kolu:Bu kol vasıtasıyla traktörün arkasında veya önünde, hidrolik kollarabağlanmış olan alet ve makinenin indirilip kaldırılması sağlanır.
Ön seçme kolu “ÇEKİ KONTROL’’ durumunda iken, indirme-kaldırma kolu enaşağıya alındığında alet ve makineler “YÜZÜCÜ POZİSYON’’ durumunagelir. Yüzücü pozisyon durumunda alet ve makineler kendi ağırlıklarıile toprağa batarlar ve çalışırlar. Tırmık, çayır biçme makinesi,mibzer gibi aletlerle bu durumda çalışılır.
·Ön Seçme Kolu: Hidrolik kumanda merkezine etki eden ikinci koldur. Ön seçme kolunun iki pozisyonu vardır.
a) “Çeki kontrol’’ durumu,
b) “Pozisyon kontrol’’ durumu,
a) Çeki kontrol durumu: Genellikle ön seçme kolunun yukarıda olduğu pozisyondur. Her traktörün bakım ve el kitabında
Fiat Massey Ferguson
Resim 21 : Çeki kontrol konumunda ön seçme kolunun durumu
bukonular belirtilir. Ancak bakım ve el kitabı yoksa ve traktörüzerindeki yazılar silinmişse aşağıdaki işlemi yaparak kolun hangikonumda olduğu bulunur.
- Önce traktör çalıştırılır ve vites boşa alınır.
- Hidrolik sistemin bağlantı kollarına, kolayca takılabilecek bir alet bağlanır.
- Traktöre biraz gaz verilerek devri yükseltilir.
- Hidrolik indirme-kaldırma kolu yukarıya doğru kaldırılarak belli birseviyede tutulur. Bu durumda alet ve makine tamamen yukarıya kalkarsaön seçme kolu “ÇEKİ KONTROL’’ durumundadır. Eğer alet ve makine tamkalkmaz, belli bir seviyeye kadar kalkarsa “POZİSYON KONTROL’’durumundadır. Yapılacak işe göre ön seçme kolunun durumu değiştirilir.Pulluk, diskaro, kültüvatör ve dipkazanla çalışırken ön seçme kolu“ÇEKİ KONTROL’’ durumunda olmalıdır.
b) Pozisyon kontrol durumu; hidrolik bağlantı kollarına bağlı olan aletve makineyi belli bir yükseklikte tutarak, toprak üstünde çalışmasınısağlar. İlaçlama makineleri, balya makinesi, santrifüj gübre dağıtmamakinesi gibi makinelerle çalışırken ön seçme kolu pozisyon kontroldurumunda olmalıdır.
Pozisyon kontrol durumunda pullukla sürüm yapıldığı takdirde pulluk toprağa batmaz.
Resim 22 : Pozisyon kontrol konumunda ön seçme kolunun durumu
Reaksiyon (karışım) kontrol durumu; Bu durum modern traktörlerdemevcuttur. Tarlanın engebeli durumlarında ve toprak altının yer yersert veya yumuşak olduğu durumda, eşit derinlikte ve düzgün bir sürümyapılamaz. Asılı tip toprak işleme alet ve makinelerinden (pulluk gibi)gelen darbeler (impuls) üst veya alt bağlantı koluna, oradan hidrolikdüzene iletilir ve pulluk otomatik olarak yukarı kalkar, engel geçincetekrar eski derinliğine ulaşır. Alet ve makine çeki ve pozisyon kontroldurumlarının, her ikisinin etkisiyle çalışır. Bu nedenle bu iki durumunkarışımıdır.
·Yavaşlatma Kolu:İndirme-kaldırma kolu ile kaldırılmış olan alet ve makineyi indirirkenkol yavaş duruma alınır. Böylece alet ve makinenin yere sert inerekhasar görmesi önlenmiş olur.
·Taşıma (Kilidi) Kolu:Traktöre bağlı olan alet ve makinelerle, işe gidiş ve dönüşlerde aletve makine hidrolik düzenle yukarı kaldırılmış durumdadır. Alet vemakine yukarıda olduğu için hidrolik silindire devamlı bir yük bindirirve basınç yapar. Bu nedenle de hidrolik silindirine zarar verir.Hidrolik silindir üzerindeki bu basıncı kaldırmak için “Taşıma Kilidi’’mevcuttur. İşe gidiş ve dönüşlerde bu kilit kullanılarak kilit kolukilitlenir. Tarla çalışmalarında ise kilit muhakkak açılmalıdır. Bukilit mekanik veya hidrolik olabilir.
HİDROLİK KALDIRMA MİLİ VE KOLU
Hidrolik kumanda merkezineetki edilmek suretiyle hidrolik silindirine basınçlı yağ gelir vehidrolik pistonuna hareket verir. Piston kolu kaldırma kolunu iter,kaldırma kolu ise kaldırma milini döndürür. Kaldırma mili uzun koluyukarı kaldırır. Uzun kol ise alet veya makinenin bağlandığı sağ-solaskı kollarını yukarıya kaldırır. Kaldırma mili, hidrolik piston vesilindiri kapalı kısım içindedir, dışarıdan görülmezler. Hidrolik askıkolları ise traktörün dışından görülür.
HİDROLİK ASKI KOLLARI
Tarım alet ve makineleri traktöre üç noktadan askılı olarak bağlanırlar ve bu şekilde taşınırlar.
Resim 23 : Üç nokta askı sistemi
Üç nokta askı sisteminin parçaları şu şekildedir.
1) Üst bağlantı kolu
2) Sol askı kolu
3) Gergi zincirleri
4) Alt bağlantı kolları
5) Sağ askı kolu
A ve B askı kolları bağlantı delikleri.
Üst Bağlantı Kolu: Uzatılıpkısaltılmak suretiyle, bağlanan alet veya makinenin ön-arka paralellikayarının yapılmasını sağlar. Üst bağlantı kolunun gerek alet vemakineyi, gerekse traktöre bağlanan tarafındaki deliklerin içindebulunan yuvarlak muylularla bu muylulara takılan miller arasında boşlukolmamalıdır.
Askı Kolları: Kaldırma kolları ile altbağlantı kollarını birleştiren parçalardır. Bazı eski modeltraktörlerde sadece sağ askı kolu ayarlıdır. Yeni model traktörlerdeise her iki askı kolu da üzerinde bulunan ayar kolları ile uzatılıpkısaltılabilir. Bu kollarla traktöre bağlanan alet ve makinenin sağ-solparalellik ayarı yapılır.
Resim 24 : Sağ sol paralellik ayarı
Alt Bağlantı Kolları: Üç nokta askı sisteminde makinenin bağlantı millerinin takıldığı iki koldur.
Gergi Zincirleri:Alet ve makine taşınırken, sallanmasını ve arka lastiklere sürtünüpzarar vermesini önler. Tarlada çalışma şartlarında gergi zincirlerigevşetilir. Ancak tekerleklere dört parmak kalıncaya kadar gevşetmeyapılır.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Traktörlerde ana hidrolik sistem arkada yer almakta olup, bazıtraktörlerde ön tarafta ayrı bir hidrolik sistem vardır.
HİDROLİK SİSTEM PARÇALARI
1. YAĞ DEPOSU VE POMPA:
Hidrolik sistemde hareketi sağlayan ana madde hidrolik yağıdır.Hidrolik sistem için kullanılan yağ, vites kutusu veya diferansiyeldebulunan yağlama yağından sağlanır. Yağı buradan alıp ilgili yerlerebasınçlı olarak ileten bir pompa mevcuttur.
2. HİDROLİK KUMANDA MERKEZİ VE KOLLARI:
Pompa vasıtasıyla, belli bir basınçla hareket verilen yağ, hareketkumanda merkezine gelir. Basınçlı yağ, burada yapılacak işe göreayarlanan kollar vasıtasıyla hidrolik silindire gönderilir.
Hidrolik kumanda merkezine etki eden 4 adet kol vardır:
· İndirme-kaldırma kolu,
· Ön seçme kolu,
· Yavaşlatma kolu,
· Taşıma (kilidi) kolu
· İndirme-Kaldırma Kolu:Bu kol vasıtasıyla traktörün arkasında veya önünde, hidrolik kollarabağlanmış olan alet ve makinenin indirilip kaldırılması sağlanır.
Ön seçme kolu “ÇEKİ KONTROL’’ durumunda iken, indirme-kaldırma kolu enaşağıya alındığında alet ve makineler “YÜZÜCÜ POZİSYON’’ durumunagelir. Yüzücü pozisyon durumunda alet ve makineler kendi ağırlıklarıile toprağa batarlar ve çalışırlar. Tırmık, çayır biçme makinesi,mibzer gibi aletlerle bu durumda çalışılır.
·Ön Seçme Kolu: Hidrolik kumanda merkezine etki eden ikinci koldur. Ön seçme kolunun iki pozisyonu vardır.
a) “Çeki kontrol’’ durumu,
b) “Pozisyon kontrol’’ durumu,
a) Çeki kontrol durumu: Genellikle ön seçme kolunun yukarıda olduğu pozisyondur. Her traktörün bakım ve el kitabında
Fiat Massey Ferguson
Resim 21 : Çeki kontrol konumunda ön seçme kolunun durumu
bukonular belirtilir. Ancak bakım ve el kitabı yoksa ve traktörüzerindeki yazılar silinmişse aşağıdaki işlemi yaparak kolun hangikonumda olduğu bulunur.
- Önce traktör çalıştırılır ve vites boşa alınır.
- Hidrolik sistemin bağlantı kollarına, kolayca takılabilecek bir alet bağlanır.
- Traktöre biraz gaz verilerek devri yükseltilir.
- Hidrolik indirme-kaldırma kolu yukarıya doğru kaldırılarak belli birseviyede tutulur. Bu durumda alet ve makine tamamen yukarıya kalkarsaön seçme kolu “ÇEKİ KONTROL’’ durumundadır. Eğer alet ve makine tamkalkmaz, belli bir seviyeye kadar kalkarsa “POZİSYON KONTROL’’durumundadır. Yapılacak işe göre ön seçme kolunun durumu değiştirilir.Pulluk, diskaro, kültüvatör ve dipkazanla çalışırken ön seçme kolu“ÇEKİ KONTROL’’ durumunda olmalıdır.
b) Pozisyon kontrol durumu; hidrolik bağlantı kollarına bağlı olan aletve makineyi belli bir yükseklikte tutarak, toprak üstünde çalışmasınısağlar. İlaçlama makineleri, balya makinesi, santrifüj gübre dağıtmamakinesi gibi makinelerle çalışırken ön seçme kolu pozisyon kontroldurumunda olmalıdır.
Pozisyon kontrol durumunda pullukla sürüm yapıldığı takdirde pulluk toprağa batmaz.
Resim 22 : Pozisyon kontrol konumunda ön seçme kolunun durumu
Reaksiyon (karışım) kontrol durumu; Bu durum modern traktörlerdemevcuttur. Tarlanın engebeli durumlarında ve toprak altının yer yersert veya yumuşak olduğu durumda, eşit derinlikte ve düzgün bir sürümyapılamaz. Asılı tip toprak işleme alet ve makinelerinden (pulluk gibi)gelen darbeler (impuls) üst veya alt bağlantı koluna, oradan hidrolikdüzene iletilir ve pulluk otomatik olarak yukarı kalkar, engel geçincetekrar eski derinliğine ulaşır. Alet ve makine çeki ve pozisyon kontroldurumlarının, her ikisinin etkisiyle çalışır. Bu nedenle bu iki durumunkarışımıdır.
·Yavaşlatma Kolu:İndirme-kaldırma kolu ile kaldırılmış olan alet ve makineyi indirirkenkol yavaş duruma alınır. Böylece alet ve makinenin yere sert inerekhasar görmesi önlenmiş olur.
·Taşıma (Kilidi) Kolu:Traktöre bağlı olan alet ve makinelerle, işe gidiş ve dönüşlerde aletve makine hidrolik düzenle yukarı kaldırılmış durumdadır. Alet vemakine yukarıda olduğu için hidrolik silindire devamlı bir yük bindirirve basınç yapar. Bu nedenle de hidrolik silindirine zarar verir.Hidrolik silindir üzerindeki bu basıncı kaldırmak için “Taşıma Kilidi’’mevcuttur. İşe gidiş ve dönüşlerde bu kilit kullanılarak kilit kolukilitlenir. Tarla çalışmalarında ise kilit muhakkak açılmalıdır. Bukilit mekanik veya hidrolik olabilir.
HİDROLİK KALDIRMA MİLİ VE KOLU
Hidrolik kumanda merkezineetki edilmek suretiyle hidrolik silindirine basınçlı yağ gelir vehidrolik pistonuna hareket verir. Piston kolu kaldırma kolunu iter,kaldırma kolu ise kaldırma milini döndürür. Kaldırma mili uzun koluyukarı kaldırır. Uzun kol ise alet veya makinenin bağlandığı sağ-solaskı kollarını yukarıya kaldırır. Kaldırma mili, hidrolik piston vesilindiri kapalı kısım içindedir, dışarıdan görülmezler. Hidrolik askıkolları ise traktörün dışından görülür.
HİDROLİK ASKI KOLLARI
Tarım alet ve makineleri traktöre üç noktadan askılı olarak bağlanırlar ve bu şekilde taşınırlar.
Resim 23 : Üç nokta askı sistemi
Üç nokta askı sisteminin parçaları şu şekildedir.
1) Üst bağlantı kolu
2) Sol askı kolu
3) Gergi zincirleri
4) Alt bağlantı kolları
5) Sağ askı kolu
A ve B askı kolları bağlantı delikleri.
Üst Bağlantı Kolu: Uzatılıpkısaltılmak suretiyle, bağlanan alet veya makinenin ön-arka paralellikayarının yapılmasını sağlar. Üst bağlantı kolunun gerek alet vemakineyi, gerekse traktöre bağlanan tarafındaki deliklerin içindebulunan yuvarlak muylularla bu muylulara takılan miller arasında boşlukolmamalıdır.
Askı Kolları: Kaldırma kolları ile altbağlantı kollarını birleştiren parçalardır. Bazı eski modeltraktörlerde sadece sağ askı kolu ayarlıdır. Yeni model traktörlerdeise her iki askı kolu da üzerinde bulunan ayar kolları ile uzatılıpkısaltılabilir. Bu kollarla traktöre bağlanan alet ve makinenin sağ-solparalellik ayarı yapılır.
Resim 24 : Sağ sol paralellik ayarı
Alt Bağlantı Kolları: Üç nokta askı sisteminde makinenin bağlantı millerinin takıldığı iki koldur.
Gergi Zincirleri:Alet ve makine taşınırken, sallanmasını ve arka lastiklere sürtünüpzarar vermesini önler. Tarlada çalışma şartlarında gergi zincirlerigevşetilir. Ancak tekerleklere dört parmak kalıncaya kadar gevşetmeyapılır.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Traktörler,Traktörler Hakkında
Traktörlerdentam anlamıyla yararlanabilmenin ilk şartı onu bütün özellikleriyletanımaktır. Bu işlem traktöre ait bakım kullanma kitaplarını öğrenmekve kitapta verilen talimatı yerine getirmekle mümkün olabilmektedir.
Traktörü meydana getiren ana yapı elemanlarını belirleyerek, traktörü tanımaya çalışalım.
Traktörün Ana Yapı Elemanları
· Motor
· Kavrama (Debriyaj)
· Aktarma Organları
· İlerleme ve Dümenleme Organları
· Elektrik Donanımı
· Fren Donanımı
MOTOR
Güç kaynağıdır.Tekerleklere, kuyruk miline iletilen güç motorda üretilir. Günümüztraktörlerinde genellikle dört zamanlı dizel motorlarıkullanılmaktadır. Motor silindiri içine sadece hava emilir. Bu havasıkıştırılır. Sıkıştırılan hava üzerine, zerreler halinde yüksekbasınçla motorin püskürtülerek yanma sağlanır. Bu yanma sonucupistonlar aşağı itilerek, motorun harekete geçmesi sağlanır.
Resim 15 : Motor
KAVRAMA
Görevi; motorun çalışmasısonucu oluşan hareketi vites kutusu ve diferansiyel üzerindentekerleklere aktarmak ve bu hareketi ayırmaktır.
Traktörlerde bugün en çok kullanılan kavrama tipi diskli kavramadır. Sürtünmeli veya balatalı kavrama da denir.
Sürücünün oturma konumuna göre sol ayağı ile kumanda ettiği pedal,kavrama pedalıdır. Bu pedala basılınca, motordaki hareket viteskutusuna ve hareket alan diferansiyel, tekerlekler gibi yerlereiletilmediğinden motor çalışmasına rağmen traktör ilerleyemez. Kısacasıkavrama, traktörün durmasında veya ilerlemesinde sigorta görevi yapar.
Kavrama pedalını kullanırken önemli sayılan şu hususlara dikkat edilmelidir.
Resim 16 : Motor, kavrama, diferansiyel, kuyruk mili
* Kavrama pedalına sadece kalkma, durma ve vites değiştirme esnasındabasılmalıdır. Bunun dışındaki hallerde ayak pedal üzerindetutulmamalıdır.
* Basılı haldeki kavrama pedalından ayak yavaş yavaş çekilmelidir. Aniçekmeler sarsıntılı kalkışa, hatta traktörün şaha kalkmasına sebepolur.
* İnişçıkışlarda; önce traktörü uygun vitese takınız o şekilde ilerleyiniz.İniş ve çıkış esnasında vites değiştirmeyiniz.
VİTES KUTUSU
Traktör hızını ayarlayarak, en fazla verimi elde etmek amacıyladüzenlenmiş dişliler grubudur. Traktörün verimi hangi arazi koşulundahangi vitesin kullanılacağını bilmekle artırılır.
Unutulmaması gereken traktör veriminin gaz pedalına basmaklaartırılamayacağıdır. Toprak işleme ve benzeri ağır işlerde düşükvitesleri, taşıma ve benzeri işlerde yüksek hız vitesi kullanılmalıdır.Yaygın olarak mekanik vites kutuları kullanılmakta olup, bunlarda basittip ve senkromeçli tipte olurlar.
DİFERANSİYEL
Resim 17 : Diferansiyel
Motordan ve vites kutusundan gelen hareketin yönünü 90 derecedeğiştirerek tekerleklere iletir. Ayrıca dönüşlerde, dönüş yönüne göredışta kalan tekerlek daha fazla hareket edecektir. Yani dönüşlerde içtekalan tekerlek az, dışta kalan tekerlek daha fazla dönecektir. Bunusağlamak ta diferansiyelin görevidir.
Zor çalışma şartlarında, her iki arka tekerlekten biri patinajyapıyorsa, her iki tekerleğin birbirine kilitlenerek bu zor durumunaşılması kolaylaştırılır. Bunu sağlamak üzere traktörlerde diferansiyelkilidi bulunur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; bu kilit takılıhalde iken traktör sağa-sola döndürülmeye çalışılmamalıdır. Zorlanırsadişliler zarar görür. Diferansiyel kilidi sadece patinaj nedeniyletraktör ilerleyemez durumda iken bu durumun aşılması için kullanılmalıve sonra hemen çözülmelidir. Bazı traktörlerde patinaj koşullarıortadan kalktığında bu çözülme otomatik olarak kendiliğinden olur.
TEKERLEKLER
Standart tip tarlatraktörlerinde ilerleme hareketi sadece arka tekerleklerden verilir. Öntekerlekler yalnızca dümenleme görevi görürler. Ancak bazı traktörlerdeön tekerlekler de ilerleme hareketi verebilir. Bu halde bu dörttekerleğin birlikte hareketi ile traktör çeki gücü daha da artırılmışve zor çalışma şartlarında patinaj ve benzeri durumlar azaltılmış olur.Ancak bu tür traktörlerin satın alma bedelleri daha yüksektir.
Lastik havaları her gün kontrol edilmelidir. Havası fazla lastiklerorta, havası az lastikler kenarlardan daha çabuk aşınırlar, daha çabukyıpranırlar. Lastikler ısınmış halde şişirilmemelidir.
ELEKTRİK DONANIMI
Motoru çalıştıran, aküyübesleyen, göstergeleri harekete geçiren, aydınlatma ve sinyalleriçalıştıran parçalara topluca elektrik donanımı adını vermekteyiz.
Elektrik donanımında oluşacak bir kısa devre yangın tehlikesidir.Aydınlatma ve sinyallerde oluşacak arızalar kaza sebebidir.Göstergelerin hatalı çalışması arıza sebebidir ve bunların tamamıcebimizden çok sayıda paranın çıkması demektir. Kontrollerinizi bakımve kullanma kılavuzlarındaki talimatlara göre zamanında yapınız veyayaptırınız.
FREN DONANIMI
Frenler hayatımızı güvencealtına alan donanımlardır. Durma veya yavaşlama isteğimize hizmet eder.Traktörlerde otomobillerden farklı olarak sağ ve sol tekerleklere ayrıayrı kumanda edecek şekilde düzenlenmiştir. Sağ ayak ile kumandaedilir. Her ikisine birden aynı anda basmak gerekir.Aksi haldetekerleklerden sadece birine fren etkisi verileceğinden traktörsavrulur. Buna engel olmak için sağ ve sol tekerlek frenlerinibirbirine bağlayan kelepçe kullanılır . Yola çıkmadan önce bu kelepçemutlaka bağlanmalıdır. Ayrıca traktör arkasında tarım arabasıkullanılıyorsa mutlaka bununda fren düzeni olması gerekir. Aksi haldetraktör fren yaptığında tarım arabasının bütün yükü traktörebineceğinden devrilme veya benzeri istenmeyen kazalar ortayaçıkacaktır.
Resim 18 : Fren Donanımı
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Traktörü meydana getiren ana yapı elemanlarını belirleyerek, traktörü tanımaya çalışalım.
Traktörün Ana Yapı Elemanları
· Motor
· Kavrama (Debriyaj)
· Aktarma Organları
· İlerleme ve Dümenleme Organları
· Elektrik Donanımı
· Fren Donanımı
MOTOR
Güç kaynağıdır.Tekerleklere, kuyruk miline iletilen güç motorda üretilir. Günümüztraktörlerinde genellikle dört zamanlı dizel motorlarıkullanılmaktadır. Motor silindiri içine sadece hava emilir. Bu havasıkıştırılır. Sıkıştırılan hava üzerine, zerreler halinde yüksekbasınçla motorin püskürtülerek yanma sağlanır. Bu yanma sonucupistonlar aşağı itilerek, motorun harekete geçmesi sağlanır.
Resim 15 : Motor
KAVRAMA
Görevi; motorun çalışmasısonucu oluşan hareketi vites kutusu ve diferansiyel üzerindentekerleklere aktarmak ve bu hareketi ayırmaktır.
Traktörlerde bugün en çok kullanılan kavrama tipi diskli kavramadır. Sürtünmeli veya balatalı kavrama da denir.
Sürücünün oturma konumuna göre sol ayağı ile kumanda ettiği pedal,kavrama pedalıdır. Bu pedala basılınca, motordaki hareket viteskutusuna ve hareket alan diferansiyel, tekerlekler gibi yerlereiletilmediğinden motor çalışmasına rağmen traktör ilerleyemez. Kısacasıkavrama, traktörün durmasında veya ilerlemesinde sigorta görevi yapar.
Kavrama pedalını kullanırken önemli sayılan şu hususlara dikkat edilmelidir.
Resim 16 : Motor, kavrama, diferansiyel, kuyruk mili
* Kavrama pedalına sadece kalkma, durma ve vites değiştirme esnasındabasılmalıdır. Bunun dışındaki hallerde ayak pedal üzerindetutulmamalıdır.
* Basılı haldeki kavrama pedalından ayak yavaş yavaş çekilmelidir. Aniçekmeler sarsıntılı kalkışa, hatta traktörün şaha kalkmasına sebepolur.
* İnişçıkışlarda; önce traktörü uygun vitese takınız o şekilde ilerleyiniz.İniş ve çıkış esnasında vites değiştirmeyiniz.
VİTES KUTUSU
Traktör hızını ayarlayarak, en fazla verimi elde etmek amacıyladüzenlenmiş dişliler grubudur. Traktörün verimi hangi arazi koşulundahangi vitesin kullanılacağını bilmekle artırılır.
Unutulmaması gereken traktör veriminin gaz pedalına basmaklaartırılamayacağıdır. Toprak işleme ve benzeri ağır işlerde düşükvitesleri, taşıma ve benzeri işlerde yüksek hız vitesi kullanılmalıdır.Yaygın olarak mekanik vites kutuları kullanılmakta olup, bunlarda basittip ve senkromeçli tipte olurlar.
DİFERANSİYEL
Resim 17 : Diferansiyel
Motordan ve vites kutusundan gelen hareketin yönünü 90 derecedeğiştirerek tekerleklere iletir. Ayrıca dönüşlerde, dönüş yönüne göredışta kalan tekerlek daha fazla hareket edecektir. Yani dönüşlerde içtekalan tekerlek az, dışta kalan tekerlek daha fazla dönecektir. Bunusağlamak ta diferansiyelin görevidir.
Zor çalışma şartlarında, her iki arka tekerlekten biri patinajyapıyorsa, her iki tekerleğin birbirine kilitlenerek bu zor durumunaşılması kolaylaştırılır. Bunu sağlamak üzere traktörlerde diferansiyelkilidi bulunur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; bu kilit takılıhalde iken traktör sağa-sola döndürülmeye çalışılmamalıdır. Zorlanırsadişliler zarar görür. Diferansiyel kilidi sadece patinaj nedeniyletraktör ilerleyemez durumda iken bu durumun aşılması için kullanılmalıve sonra hemen çözülmelidir. Bazı traktörlerde patinaj koşullarıortadan kalktığında bu çözülme otomatik olarak kendiliğinden olur.
TEKERLEKLER
Standart tip tarlatraktörlerinde ilerleme hareketi sadece arka tekerleklerden verilir. Öntekerlekler yalnızca dümenleme görevi görürler. Ancak bazı traktörlerdeön tekerlekler de ilerleme hareketi verebilir. Bu halde bu dörttekerleğin birlikte hareketi ile traktör çeki gücü daha da artırılmışve zor çalışma şartlarında patinaj ve benzeri durumlar azaltılmış olur.Ancak bu tür traktörlerin satın alma bedelleri daha yüksektir.
Lastik havaları her gün kontrol edilmelidir. Havası fazla lastiklerorta, havası az lastikler kenarlardan daha çabuk aşınırlar, daha çabukyıpranırlar. Lastikler ısınmış halde şişirilmemelidir.
ELEKTRİK DONANIMI
Motoru çalıştıran, aküyübesleyen, göstergeleri harekete geçiren, aydınlatma ve sinyalleriçalıştıran parçalara topluca elektrik donanımı adını vermekteyiz.
Elektrik donanımında oluşacak bir kısa devre yangın tehlikesidir.Aydınlatma ve sinyallerde oluşacak arızalar kaza sebebidir.Göstergelerin hatalı çalışması arıza sebebidir ve bunların tamamıcebimizden çok sayıda paranın çıkması demektir. Kontrollerinizi bakımve kullanma kılavuzlarındaki talimatlara göre zamanında yapınız veyayaptırınız.
FREN DONANIMI
Frenler hayatımızı güvencealtına alan donanımlardır. Durma veya yavaşlama isteğimize hizmet eder.Traktörlerde otomobillerden farklı olarak sağ ve sol tekerleklere ayrıayrı kumanda edecek şekilde düzenlenmiştir. Sağ ayak ile kumandaedilir. Her ikisine birden aynı anda basmak gerekir.Aksi haldetekerleklerden sadece birine fren etkisi verileceğinden traktörsavrulur. Buna engel olmak için sağ ve sol tekerlek frenlerinibirbirine bağlayan kelepçe kullanılır . Yola çıkmadan önce bu kelepçemutlaka bağlanmalıdır. Ayrıca traktör arkasında tarım arabasıkullanılıyorsa mutlaka bununda fren düzeni olması gerekir. Aksi haldetraktör fren yaptığında tarım arabasının bütün yükü traktörebineceğinden devrilme veya benzeri istenmeyen kazalar ortayaçıkacaktır.
Resim 18 : Fren Donanımı
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Zirai mücadele makinaları,Zirai mücadele makinaları Hakkında
Bitkikorumanın amacı, bitkilere zarar veren böcek, mantar ve yabancı otlarıöldürerek, virüslerin neden olduğu hastalıkları yok ederek bol vekaliteli bir ürün alınmasını sağlamaktır. Bitki koruma makineleriningörevi de; mantarlar, böcekler, diğer hayvani zararlılar ve yabancıotların mücadelesinde kullanılan kimyasal mücadele ilaçlarını tekdüzeolarak bitkilere veya toprağa dağıtmaktır.
BİTKİ KORUMA ALET VE MAKİNE ÇEŞİTLERİ
Tarla ve bahçe ilaçlamalarında kullanılan bitki koruma aletlerini şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
a)Tarla Pülverizatörleri
Çekilir tip,
* Bindirmeli tip (Bir alet taşıyıcıya, traktör önüne veya arkasına bindirilmiş)
b)Kendi yürür atomizatör veya pülverizatörler
c)Sırtta taşınır el komutalı pülverizatörler
d)Sırtta taşınır motorlu pülverizatör, atomizatör ve tozlayıcılar
e)Tohum ilaçlayıcılar
Konunun geniş olması nedeniyle bu bölümde yalnızca tarla pülverizatörlerine yer verilmiştir.
Tarla Pülverizatörleri
Pülverizatörlerin görevi, sıvı ilacı devamlı aynı konsantrasyonda veeşit basınç altında ileterek bitki koruma işlemini mümkün kılmaktır.
Pülverizatörlerin Çalışma Prensibi:
Püskürtme sıvısı depo içindeki bir karıştırıcı tarafından karıştırılırve kuyruk milinden hareket alan bir pompa tarafından ilaçlamaborularına oradan da memelere basınçla gönderilerek tarlaya püskürtülür.
* Parçaları
Depo
Bu gün en kullanışlı depomalzemesi plastik ve benzeri malzemelerdir. Bunlar hafif, direnci fazlauzun ömürlü ve temizlenmeleri kolaydır.
Karıştırıcı
Çeşitli ilaçları su ile karıştırmak ve ilaçlamanın devamı süresincekarışımı istenen sabit konsantrasyonda tutabilmek için gereklidir.
Resim 74 : Hidrolik karıştırıcılar
Filtreler
Pülverizatörlerde memetıkanmalarının önüne geçebilmek için aletin değişik yerlerine farklıgözenek çaplarında filtreler yerleştirilmiştir.
Pompa
Pompanın görevi, gereği kadarpüskürtme sıvısını yeteri miktarda bir basınçla ve sabit bir akışhızıyla memelerden atmaktır. Pompalar değişik ilaç konsantrasyonlarına,su kalitesine ve aşınmaya karşı dayanıklı olmalı aynı zamanda gerektiğikadar suyu da emebilmelidir.
Hava Deposu (Hava Tüpü)
Tarla pülverizatörlerinde pülverizasyon sistemindeki akışın ve basıncınsürekliliğini sağlayabilmek için pülverizatör pompaları üzerine birhava deposu yerleştirilmiştir.
Pülverizatörlerle ilaçlamaya başlamadan önce hava deposuna mutlakagerekli olan hava, hava doldurma supabından doldurulmalıdır.
* Hava doldurulduktan sonra bir hava kontrol saati ile kontrol edilmelidir.
* Dikkat !Şayet memeler veya pülverizatör tabancasından püskürtülen ilaçlı sıvıkesik kesik geliyorsa hava deposundaki hava miktarı bir hava kontrolsaati ile kontrol edilmeli. Depodaki hava miktarı çizelgede belirtilendeğerlerin altına inmişse, hava basılmalıdır.
Basınç Ayarlama Düzeni
Memeler sabit bir basınç ve tekdüze bir dağılımı garantilemelidir.
Manometreden ilgili çalışma basıncı okunur. Son zamanlardayeniliklerden bir tanesi de basınç ayarlama tesisatının yekpare armatürşeklinde yapılmasıdır. Bunun dışında kumanda armatürü (sıvı akışınıaçan ve kapatan), dağıtım armatürü (geniş dağıtım borularındanpüskürtmeye), eşit basınç dağıtım armatürü de (dağıtma genişliğindekisabit memelere çalışma basıncını gönderen) sunulan yeniliklerarasındadır.
Manometreler
Resim
75 :Çeşitli manometreler
Pülverizasyonesnasında sistemdeki basıncı kontrol edebilmek için, çalışmabasınçlarını gösteren, (yukarıda şekilleri görülen) çeşitlimanometreler kullanılır.
Tarla, bağ, bahçe ilaçlamalarında farklı manometreler kullanılır.Örneğin; tarla ilaçlamalarında düşük basınçlı (5 Bar), bahçeilaçlamalarında (20 - 40 Bar)’lık manometreler kullanılmaktadır.
Püskürtme Çubuğu (Bum)
Püskürtme çubuğunun yere olan mesafesi ilaçlanan bitki boyuna göreayarlanabilir özellikte yapılmıştır. Aynı zamanda gerek taşımakolaylığı ve gerekse küçük parsel ilaçlamalarında tarla kenarlarının dailaçlanabilmesi için 3-4 m’de bir katlanabilir yapılırlar. Genişpüskürtme çubuklu makinelerle doğru (bir önceki izden sapmadan) birilaçlama yapabilmek için çubuk uçlarına köpük veya kireçle iz bırakanişaretleme düzenekleri yerleştirilmiştir.
Resim 76 :Püskürtme çubuğu
Yeknesak bir püskürtme yalnız püskürtme çubuğunun yere paralel konumdadurmasıyla mümkün olur. Yüksek hız ve engebeli arazilerde buparalelliği bozdurmayacak farklı tiplerde dengeleme tertibatlarıyapılmıştır.
Resim 77 :Farklı tiplerde dengeleme tertibatları
Memeler
Yüksek basınç altındaçalıştıkları için aşınmaya karşı dayanıklı malzemeden (krom - nikelçeliği) yapılan memeler en iyi ve tercih edilmesi gerekenlerdir.
Bugün pülverizatörlerde aşağıda belirtilen meme tipleri kullanılmaktadır :
* Kullanma, Ayar ve Bakımlar
Pülverizatörün İşe Hazırlanması
* Ön seçme kolu ‘’pozisyon kontrole’’ alınır,
* Alt bağlantı kolu gerdirme tertibatının çalışıp çalışmadığı kontrol edilir,
* Mafsallı şaftın koruyucu muhafazası takılır,
* Mafsallı şaft takılmadan önce ‘’örtme payı’’ ölçülerek kontrol edilmelidir.
* Pülverizatör traktöre bağlanarak yan gergiler sıkılmalıdır,
* Pülverizatörün ön-arka, sağ-sol paralellik ayarları kontrol edilir ve düzeltilir,
* Depo çabuk doldurma (Enjektör) sistemi ile doldurulur,
* Tarla ilaçlamalarında yelpaze (Tee-Jet) memede gerekli olan 2-5 barlık basınç “basınç regülatörü’’ ile ayarlanır,
* Kuyruk mili çalıştırılarak gözle ve ölçüm aletleri yardımı ile memelerin; “Püskürtme Açıları ve Debileri’’ kontrol edilir,
Aşağıda yerli bir tarla pülverizatöründe; traktör hızına, ilaçlamabasıncına ve meme verimine bağlı olarak ürün veya tarlaya atılacakilaçlı sıvı miktarı (meme plaket çapı 1,5) görülmektedir.
Tarla pülverizatörleri ile yeknesak bir dağılım yapabilmek için şunlar gerçekleşmelidir;
* Tüm memelerden eşit bir sıvı akışı olmalı,
* Çalışma basıncı sabit kalmalı,
* Püskürtme şeklinde yeteri kadar katlama olmalı,
* Püskürtme çubuğu yükseklik ayarı doğru yapılmalı,
* İlerleme hızı sabit olmalı,
* Tam ve düz bir traktör kullanma.
İyi Bir Pülverizatörde Aranan Özellikler
1. Birim sahaya atılacak ilaç miktarı bütün iş sonuna kadar aynı olmalı,
2. Atılacak ilaç iyi filtre edilmeli,
3. Her memeden çıkan sıvı aynı olmalı,
4. Sıvı ilaç depo içinde homojen bir şekilde karıştırılmalı depo içinde mutlaka hidrolik karıştırıcı olmalı,
5. Memeler arası mesafe ve meme püskürtme konisi arada boşluk bırakmayacak şekilde düzenlenmelidir,
Resim 78 :Memeler arası mesafe
6. Memeler kolayca değiştirilebilecek bir yapıya sahip olmalı,
Resim 79 : esim 78 : Çabuk değiştirilebilirmeme
7. Kuyruk mili hareketi kesildiğinde memeler damlatmamalı,
8. Pülverizatörle ilaçlama esnasında püskürtme boruları her türlü arazi yapısına uyacak şekilde olmalı,
9. Depoyu çabuk doldurma düzeneği olmalıdır,
10. Farklı kullanma şartlarına elverişli olmalıdır,
(Örneğin: kısmi tarla ilaçlaması, yaprak altı veya bantvari ilaçlamalar gibi),
11. Birim alana atılacak miktar basit ve doğru bir şekilde ayarlanabilmelidir,
12. Depo kapasitesi depo üzerinde görülecek bir yerde olmalıdır.
Emniyet Kuralları
Bitki koruma makineleri ile çalışırken iş güvenliğine özel bir önemgöstermek gerekir. Bu amaçla gelişmiş ülkelerin pek çoğunda tarımilaçlarının depolanması, taşınması, tarlada uygulanması, ilaçartıklarının yok edilmesi ile ilgili uyulması zorunlu pek çokyönetmelik ve yasa hükümleri vardır. Konunun kapsamının geniş olmasınedeniyle burada yalnızca genel emniyet tedbirleri ile ilgilibilgilerin ana noktaları aşağıda özetlenmiştir:
* İlaç etiketini mutlaka okuyun.
* Uygulamaya başlamadan önce alette herhangi bir arıza olup olmadığını (kaçak ilaç vb.) kontrol edin.
* Aleti veya çevreyi kirletecek, zarar verecek (bulaşıklardan) kaçının.
*Vücudunuzda açık deri bırakmayacak şekilde koruyucu bir elbise giyin,lastik eldiven, bot ve eğer gerekliyse yüzünüzü koruyan bir siperlikveya maske kullanın.
* Sadece gerektiği kadar ilaçlı sıvı hazırlayın, birden fazla ilaç kutusu veya tenekesini aynı zamanda açmayın.
* İlacın taşınarak kaybından sakının. Rüzgara karşı ilaçlama yapmayın.
* İlaçlama esnasında bir şey yemeyin, içmeyin (sigara vb. dahil).
* İlacın ve aletin yanını hiçbir zaman terk etmeyin,
* İlaçlamadan sonra sabun ve su ile iyice yıkanın ve elbiselerinizi değiştirin.
* Boş ilaç kutularını yok etmek için pek çok yol vardır. Bunu yaparken yapılmış kanuni düzenlemelere mutlaka uyun.
* İlaçlama sonrası alet-ekipmanı temizleyin.
* İlacı kendi kabından başka kaplarla taşımayın (şişe, yiyecek kabı vb.).
* İlaçları yiyecekler veya hayvan yemleri ile beraber depolamayın ve çocuklardan uzak tutun.
*İlaçlı sahaya herhangi bir nedenle yeniden girmek gerekirse en az 24saat bekleyin. Daha uzun zaman beklenmesi gerekiyorsa tarla başlarındamutlaka bir uyarı yazısı bulundurun.
* Hasat ile son ilaçlama arasında geçmesi gereken belirli zaman aralığına titizlikle uyun.
*Pülverizatör ile direkt olarak kullanılan bir su kaynağından otomatikdoldurma yapmayın. Bunun için bir ara doldurma tankı kullanın. Aksitaktirde makinenin otomatik doldurma tertibatı (geri kaçış dolayısıyla)su kaynağına ilaç kaçışına neden olabilir.
*İlaç miktarını ölçmek için kaptan kaba aktarmak yerine kapalısistemlerle aktarın ve iş bitiminde bunları hemen durulayın.
*İlacı depoya boşaltmak için omuz hizanıza kaldırmaya kalkışmayın.Doldurma yüksekliğinin uygun olmasına ve bastığınız yere dikkat edin.
*Henüz ülkemizde olmamasına rağmen yeni pek çok pülverizatörlerde dizseviyesinden doldurmayı sağlayan düzenler mevcuttur. Bu tippülverizatörler emniyet açısından tercih edilmelidir.
* İlacı yavaş yavaş doldurun.
*Eğer iki adet birlikte karıştırılarak uygulanabilen ilaç varsa herbirini ayrı ayrı suya ilave edin ve tavsiye edilen sıraya aynen uyun.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
BİTKİ KORUMA ALET VE MAKİNE ÇEŞİTLERİ
Tarla ve bahçe ilaçlamalarında kullanılan bitki koruma aletlerini şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
a)Tarla Pülverizatörleri
Çekilir tip,
* Bindirmeli tip (Bir alet taşıyıcıya, traktör önüne veya arkasına bindirilmiş)
b)Kendi yürür atomizatör veya pülverizatörler
c)Sırtta taşınır el komutalı pülverizatörler
d)Sırtta taşınır motorlu pülverizatör, atomizatör ve tozlayıcılar
e)Tohum ilaçlayıcılar
Konunun geniş olması nedeniyle bu bölümde yalnızca tarla pülverizatörlerine yer verilmiştir.
Tarla Pülverizatörleri
Pülverizatörlerin görevi, sıvı ilacı devamlı aynı konsantrasyonda veeşit basınç altında ileterek bitki koruma işlemini mümkün kılmaktır.
Pülverizatörlerin Çalışma Prensibi:
Püskürtme sıvısı depo içindeki bir karıştırıcı tarafından karıştırılırve kuyruk milinden hareket alan bir pompa tarafından ilaçlamaborularına oradan da memelere basınçla gönderilerek tarlaya püskürtülür.
* Parçaları
Depo
Bu gün en kullanışlı depomalzemesi plastik ve benzeri malzemelerdir. Bunlar hafif, direnci fazlauzun ömürlü ve temizlenmeleri kolaydır.
Karıştırıcı
Çeşitli ilaçları su ile karıştırmak ve ilaçlamanın devamı süresincekarışımı istenen sabit konsantrasyonda tutabilmek için gereklidir.
Resim 74 : Hidrolik karıştırıcılar
Filtreler
Pülverizatörlerde memetıkanmalarının önüne geçebilmek için aletin değişik yerlerine farklıgözenek çaplarında filtreler yerleştirilmiştir.
Pompa
Pompanın görevi, gereği kadarpüskürtme sıvısını yeteri miktarda bir basınçla ve sabit bir akışhızıyla memelerden atmaktır. Pompalar değişik ilaç konsantrasyonlarına,su kalitesine ve aşınmaya karşı dayanıklı olmalı aynı zamanda gerektiğikadar suyu da emebilmelidir.
Hava Deposu (Hava Tüpü)
Tarla pülverizatörlerinde pülverizasyon sistemindeki akışın ve basıncınsürekliliğini sağlayabilmek için pülverizatör pompaları üzerine birhava deposu yerleştirilmiştir.
Pülverizatörlerle ilaçlamaya başlamadan önce hava deposuna mutlakagerekli olan hava, hava doldurma supabından doldurulmalıdır.
* Hava doldurulduktan sonra bir hava kontrol saati ile kontrol edilmelidir.
* Dikkat !Şayet memeler veya pülverizatör tabancasından püskürtülen ilaçlı sıvıkesik kesik geliyorsa hava deposundaki hava miktarı bir hava kontrolsaati ile kontrol edilmeli. Depodaki hava miktarı çizelgede belirtilendeğerlerin altına inmişse, hava basılmalıdır.
Basınç Ayarlama Düzeni
Memeler sabit bir basınç ve tekdüze bir dağılımı garantilemelidir.
Manometreden ilgili çalışma basıncı okunur. Son zamanlardayeniliklerden bir tanesi de basınç ayarlama tesisatının yekpare armatürşeklinde yapılmasıdır. Bunun dışında kumanda armatürü (sıvı akışınıaçan ve kapatan), dağıtım armatürü (geniş dağıtım borularındanpüskürtmeye), eşit basınç dağıtım armatürü de (dağıtma genişliğindekisabit memelere çalışma basıncını gönderen) sunulan yeniliklerarasındadır.
Manometreler
Resim
75 :Çeşitli manometreler
Pülverizasyonesnasında sistemdeki basıncı kontrol edebilmek için, çalışmabasınçlarını gösteren, (yukarıda şekilleri görülen) çeşitlimanometreler kullanılır.
Tarla, bağ, bahçe ilaçlamalarında farklı manometreler kullanılır.Örneğin; tarla ilaçlamalarında düşük basınçlı (5 Bar), bahçeilaçlamalarında (20 - 40 Bar)’lık manometreler kullanılmaktadır.
Püskürtme Çubuğu (Bum)
Püskürtme çubuğunun yere olan mesafesi ilaçlanan bitki boyuna göreayarlanabilir özellikte yapılmıştır. Aynı zamanda gerek taşımakolaylığı ve gerekse küçük parsel ilaçlamalarında tarla kenarlarının dailaçlanabilmesi için 3-4 m’de bir katlanabilir yapılırlar. Genişpüskürtme çubuklu makinelerle doğru (bir önceki izden sapmadan) birilaçlama yapabilmek için çubuk uçlarına köpük veya kireçle iz bırakanişaretleme düzenekleri yerleştirilmiştir.
Resim 76 :Püskürtme çubuğu
Yeknesak bir püskürtme yalnız püskürtme çubuğunun yere paralel konumdadurmasıyla mümkün olur. Yüksek hız ve engebeli arazilerde buparalelliği bozdurmayacak farklı tiplerde dengeleme tertibatlarıyapılmıştır.
Resim 77 :Farklı tiplerde dengeleme tertibatları
Memeler
Yüksek basınç altındaçalıştıkları için aşınmaya karşı dayanıklı malzemeden (krom - nikelçeliği) yapılan memeler en iyi ve tercih edilmesi gerekenlerdir.
Bugün pülverizatörlerde aşağıda belirtilen meme tipleri kullanılmaktadır :
* Kullanma, Ayar ve Bakımlar
Pülverizatörün İşe Hazırlanması
* Ön seçme kolu ‘’pozisyon kontrole’’ alınır,
* Alt bağlantı kolu gerdirme tertibatının çalışıp çalışmadığı kontrol edilir,
* Mafsallı şaftın koruyucu muhafazası takılır,
* Mafsallı şaft takılmadan önce ‘’örtme payı’’ ölçülerek kontrol edilmelidir.
* Pülverizatör traktöre bağlanarak yan gergiler sıkılmalıdır,
* Pülverizatörün ön-arka, sağ-sol paralellik ayarları kontrol edilir ve düzeltilir,
* Depo çabuk doldurma (Enjektör) sistemi ile doldurulur,
* Tarla ilaçlamalarında yelpaze (Tee-Jet) memede gerekli olan 2-5 barlık basınç “basınç regülatörü’’ ile ayarlanır,
* Kuyruk mili çalıştırılarak gözle ve ölçüm aletleri yardımı ile memelerin; “Püskürtme Açıları ve Debileri’’ kontrol edilir,
Aşağıda yerli bir tarla pülverizatöründe; traktör hızına, ilaçlamabasıncına ve meme verimine bağlı olarak ürün veya tarlaya atılacakilaçlı sıvı miktarı (meme plaket çapı 1,5) görülmektedir.
Tarla pülverizatörleri ile yeknesak bir dağılım yapabilmek için şunlar gerçekleşmelidir;
* Tüm memelerden eşit bir sıvı akışı olmalı,
* Çalışma basıncı sabit kalmalı,
* Püskürtme şeklinde yeteri kadar katlama olmalı,
* Püskürtme çubuğu yükseklik ayarı doğru yapılmalı,
* İlerleme hızı sabit olmalı,
* Tam ve düz bir traktör kullanma.
İyi Bir Pülverizatörde Aranan Özellikler
1. Birim sahaya atılacak ilaç miktarı bütün iş sonuna kadar aynı olmalı,
2. Atılacak ilaç iyi filtre edilmeli,
3. Her memeden çıkan sıvı aynı olmalı,
4. Sıvı ilaç depo içinde homojen bir şekilde karıştırılmalı depo içinde mutlaka hidrolik karıştırıcı olmalı,
5. Memeler arası mesafe ve meme püskürtme konisi arada boşluk bırakmayacak şekilde düzenlenmelidir,
Resim 78 :Memeler arası mesafe
6. Memeler kolayca değiştirilebilecek bir yapıya sahip olmalı,
Resim 79 : esim 78 : Çabuk değiştirilebilirmeme
7. Kuyruk mili hareketi kesildiğinde memeler damlatmamalı,
8. Pülverizatörle ilaçlama esnasında püskürtme boruları her türlü arazi yapısına uyacak şekilde olmalı,
9. Depoyu çabuk doldurma düzeneği olmalıdır,
10. Farklı kullanma şartlarına elverişli olmalıdır,
(Örneğin: kısmi tarla ilaçlaması, yaprak altı veya bantvari ilaçlamalar gibi),
11. Birim alana atılacak miktar basit ve doğru bir şekilde ayarlanabilmelidir,
12. Depo kapasitesi depo üzerinde görülecek bir yerde olmalıdır.
Emniyet Kuralları
Bitki koruma makineleri ile çalışırken iş güvenliğine özel bir önemgöstermek gerekir. Bu amaçla gelişmiş ülkelerin pek çoğunda tarımilaçlarının depolanması, taşınması, tarlada uygulanması, ilaçartıklarının yok edilmesi ile ilgili uyulması zorunlu pek çokyönetmelik ve yasa hükümleri vardır. Konunun kapsamının geniş olmasınedeniyle burada yalnızca genel emniyet tedbirleri ile ilgilibilgilerin ana noktaları aşağıda özetlenmiştir:
* İlaç etiketini mutlaka okuyun.
* Uygulamaya başlamadan önce alette herhangi bir arıza olup olmadığını (kaçak ilaç vb.) kontrol edin.
* Aleti veya çevreyi kirletecek, zarar verecek (bulaşıklardan) kaçının.
*Vücudunuzda açık deri bırakmayacak şekilde koruyucu bir elbise giyin,lastik eldiven, bot ve eğer gerekliyse yüzünüzü koruyan bir siperlikveya maske kullanın.
* Sadece gerektiği kadar ilaçlı sıvı hazırlayın, birden fazla ilaç kutusu veya tenekesini aynı zamanda açmayın.
* İlacın taşınarak kaybından sakının. Rüzgara karşı ilaçlama yapmayın.
* İlaçlama esnasında bir şey yemeyin, içmeyin (sigara vb. dahil).
* İlacın ve aletin yanını hiçbir zaman terk etmeyin,
* İlaçlamadan sonra sabun ve su ile iyice yıkanın ve elbiselerinizi değiştirin.
* Boş ilaç kutularını yok etmek için pek çok yol vardır. Bunu yaparken yapılmış kanuni düzenlemelere mutlaka uyun.
* İlaçlama sonrası alet-ekipmanı temizleyin.
* İlacı kendi kabından başka kaplarla taşımayın (şişe, yiyecek kabı vb.).
* İlaçları yiyecekler veya hayvan yemleri ile beraber depolamayın ve çocuklardan uzak tutun.
*İlaçlı sahaya herhangi bir nedenle yeniden girmek gerekirse en az 24saat bekleyin. Daha uzun zaman beklenmesi gerekiyorsa tarla başlarındamutlaka bir uyarı yazısı bulundurun.
* Hasat ile son ilaçlama arasında geçmesi gereken belirli zaman aralığına titizlikle uyun.
*Pülverizatör ile direkt olarak kullanılan bir su kaynağından otomatikdoldurma yapmayın. Bunun için bir ara doldurma tankı kullanın. Aksitaktirde makinenin otomatik doldurma tertibatı (geri kaçış dolayısıyla)su kaynağına ilaç kaçışına neden olabilir.
*İlaç miktarını ölçmek için kaptan kaba aktarmak yerine kapalısistemlerle aktarın ve iş bitiminde bunları hemen durulayın.
*İlacı depoya boşaltmak için omuz hizanıza kaldırmaya kalkışmayın.Doldurma yüksekliğinin uygun olmasına ve bastığınız yere dikkat edin.
*Henüz ülkemizde olmamasına rağmen yeni pek çok pülverizatörlerde dizseviyesinden doldurmayı sağlayan düzenler mevcuttur. Bu tippülverizatörler emniyet açısından tercih edilmelidir.
* İlacı yavaş yavaş doldurun.
*Eğer iki adet birlikte karıştırılarak uygulanabilen ilaç varsa herbirini ayrı ayrı suya ilave edin ve tavsiye edilen sıraya aynen uyun.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Balya Makinaları,Balya Makinaları Hakkında
Tarladabiçilmiş ve kurutulmuş otun, yoncanın veya kışın hayvan yemi olarakkullanılabilecek diğer bitkilerin, hububat sapının yada samanının,depolanacak yere kadar taşınması ve depolanması oldukça zordur. Bunukolaylaştırmak için yukarıda bahsedilen ürünler sıkıştırılıppaketlenerek taşınır. Böylece düzgün şekilli ot paketleri kolaycataşınarak, fazla yer kaplamadan kolayca depo edilebilirler. Aynızamanda taşıma esnasında ve depolamada olabilecek kayıplar en azaindirilmiş olur. Kısaca otun, hububat sapı ve samanının paketlenipbağlanması işlemine balyalama adını veriyoruz. Bu işi yapan makinelerede balya makinesi adını veriyoruz.
Günümüzde çiftçilerin kullandığı iki çeşit balya makinesi vardır.
1. Köşeli balya makineleri
2. Silindirik balya makineleri
Resim 71 : Köşeli ve silindirik balya makinesi
1. KÖŞELİ BALYA MAKİNELERİ
Yurdumuzda çiftçilerimizin en çok kullandığı makineler köşeli balyamakineleridir. Bu makineler traktörün arkasına bağlanarakçalıştırılırlar ve otu büyük bir kibrit kutusu şekline benzeyenpaketler haline getirirler.
Makinenin Çalışması ve Kısımları
Makine bu paketleri şu şekilde yapar.
1. Daha önceden ot biçilip namlu yapılmıştır.
2. Namludaki otu makine, toplayıcı organıyla tarladan toplar
3. Toplayıcı tarafından toplanan otlar, sıkıştırma kanalına sevk edilir.
4. Piston tarafından ot sıkıştırma odasında sıkıştırılır.
5. Balya istenilen büyüklükte, otomatik bağlama düzeni vasıtasıyla iki yerinden bağlanır.
Şimdi bu işleri yapan organların ayar ve bakımlarını görelim.
Resim 71a : Köşeli balya makinesi ve kısımları
1. Toplayıcı kısım:
Namlu halindeki otu toplayan kısım çeşitli tiplerde olabilir.Yurdumuzda kullanılan balya makinelerinde genellikle parmaklı tiptoplayıcı vardır. Tarla yüzeyi ile parmaklar arasında bir iki parmakmesafe kalacak şekilde yükseklikleri ayarlanmalıdır. Bu ayar bir kolunçekilmesi ve bırakılmasıyla yapılır. Çalışırken parmaklar toprağadeğmemelidir.
2. Toplanan otu piston önüne sevk eden organ:
3. Bıçakların bilenmesi:
Bıçaklar körlendiğinde bilenmelidir. Bilenirken bıçak ağzındaki açıbozulmamalıdır. Ayrıca iki bıçak arasında 1 mm'den fazla boşlukolmamalıdır. Aksi halde otu kesip birbirinden ayıramazlar.
4. Piston ayarı:
Belli bir çalışma sonunda takozlar aşınır üst ve yan boşluklar oluşur.O zaman piston düzgün çalışamaz. Bu durumda ya takozlar alttan besleniryada yenisiyle değiştirilir.
5. Dişli ve kayış gerginlik ayarları:
Ana hareket kayışı, toplayıcı hareket kayışı ve zincirli hareket iletenyerlerin gerginlik ayarları zaman zaman kontrol edilip gergi dişli vekasnaklarından normal sıkılıkta olacak şekilde yapılmalıdır.
6. Makinenin traktöre bağlanması:
Balya makinesi traktöre çeki demiri vasıtasıyla bağlanmalıdır. Destekayağı ayarlanıp çeki oku çeki demirinin ortasına yakın bağlanıp, makineyol durumunda çalışma durumuna getirilir.
7. Şaftın bağlanması:
Şaftın uzunluğu iyi ayarlanmalıdır. Balya makinesi şaft ve traktör aynıdoğrultuda olmalıdır. Şaft takıldıktan sonra muhafaza şasiye bağlanarakdönmesi engellenir. Tarlada çalışırken dönüşlerde hareket kesilmelidir.Şafttaki geçme payı en az 30 cm olmalıdır.
8. İp bobinlerinin yerleştirilmesi:
Kaliteli kopma yapmayacak ve düğümlemede arıza yapmayacak makine imalatçısının tavsiye ettiği ip kullanılmalıdır.
9. Bağlama düzeninin temizliği:
Makine ile işe başlamadan önce bağlama düzeni benzinle yıkanır. İptutucu ve karga burnu pasa karşı yağlanır. İş dönüşü de bu bakımındikkatlice yapılması gerekir.
2. SİLİNDİRİK BALYA MAKİNELERİ
Silindirik balya makineleri;köşeli balya makinelerinde yapılan balyalara nazaran daha fazla otupaketleyebilen ve daha ekonomik makinelerdir.
Resim 72 : Silindirik balya makinesi
Balyaların Taşınması
Balyalar yapıldıktan sonra makine tarafından tarlaya bırakılır. Dahasonra traktör ön yada arka yükleyicileri ile bir römorka yüklenir.Römork üzerindeki kişi istif yapar.
Resim 73 : Silindirik balyaların taşınması
Silindirik balyaları taşımada, ya da yüklenmesinde traktörün önünde vearkasında özel çatallı kaldırıcılar kullanılır. Silindirik balyalar yatarlada bırakılır ya da depoya getirilip istif edilir.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Günümüzde çiftçilerin kullandığı iki çeşit balya makinesi vardır.
1. Köşeli balya makineleri
2. Silindirik balya makineleri
Resim 71 : Köşeli ve silindirik balya makinesi
1. KÖŞELİ BALYA MAKİNELERİ
Yurdumuzda çiftçilerimizin en çok kullandığı makineler köşeli balyamakineleridir. Bu makineler traktörün arkasına bağlanarakçalıştırılırlar ve otu büyük bir kibrit kutusu şekline benzeyenpaketler haline getirirler.
Makinenin Çalışması ve Kısımları
Makine bu paketleri şu şekilde yapar.
1. Daha önceden ot biçilip namlu yapılmıştır.
2. Namludaki otu makine, toplayıcı organıyla tarladan toplar
3. Toplayıcı tarafından toplanan otlar, sıkıştırma kanalına sevk edilir.
4. Piston tarafından ot sıkıştırma odasında sıkıştırılır.
5. Balya istenilen büyüklükte, otomatik bağlama düzeni vasıtasıyla iki yerinden bağlanır.
Şimdi bu işleri yapan organların ayar ve bakımlarını görelim.
Resim 71a : Köşeli balya makinesi ve kısımları
1. Toplayıcı kısım:
Namlu halindeki otu toplayan kısım çeşitli tiplerde olabilir.Yurdumuzda kullanılan balya makinelerinde genellikle parmaklı tiptoplayıcı vardır. Tarla yüzeyi ile parmaklar arasında bir iki parmakmesafe kalacak şekilde yükseklikleri ayarlanmalıdır. Bu ayar bir kolunçekilmesi ve bırakılmasıyla yapılır. Çalışırken parmaklar toprağadeğmemelidir.
2. Toplanan otu piston önüne sevk eden organ:
3. Bıçakların bilenmesi:
Bıçaklar körlendiğinde bilenmelidir. Bilenirken bıçak ağzındaki açıbozulmamalıdır. Ayrıca iki bıçak arasında 1 mm'den fazla boşlukolmamalıdır. Aksi halde otu kesip birbirinden ayıramazlar.
4. Piston ayarı:
Belli bir çalışma sonunda takozlar aşınır üst ve yan boşluklar oluşur.O zaman piston düzgün çalışamaz. Bu durumda ya takozlar alttan besleniryada yenisiyle değiştirilir.
5. Dişli ve kayış gerginlik ayarları:
Ana hareket kayışı, toplayıcı hareket kayışı ve zincirli hareket iletenyerlerin gerginlik ayarları zaman zaman kontrol edilip gergi dişli vekasnaklarından normal sıkılıkta olacak şekilde yapılmalıdır.
6. Makinenin traktöre bağlanması:
Balya makinesi traktöre çeki demiri vasıtasıyla bağlanmalıdır. Destekayağı ayarlanıp çeki oku çeki demirinin ortasına yakın bağlanıp, makineyol durumunda çalışma durumuna getirilir.
7. Şaftın bağlanması:
Şaftın uzunluğu iyi ayarlanmalıdır. Balya makinesi şaft ve traktör aynıdoğrultuda olmalıdır. Şaft takıldıktan sonra muhafaza şasiye bağlanarakdönmesi engellenir. Tarlada çalışırken dönüşlerde hareket kesilmelidir.Şafttaki geçme payı en az 30 cm olmalıdır.
8. İp bobinlerinin yerleştirilmesi:
Kaliteli kopma yapmayacak ve düğümlemede arıza yapmayacak makine imalatçısının tavsiye ettiği ip kullanılmalıdır.
9. Bağlama düzeninin temizliği:
Makine ile işe başlamadan önce bağlama düzeni benzinle yıkanır. İptutucu ve karga burnu pasa karşı yağlanır. İş dönüşü de bu bakımındikkatlice yapılması gerekir.
2. SİLİNDİRİK BALYA MAKİNELERİ
Silindirik balya makineleri;köşeli balya makinelerinde yapılan balyalara nazaran daha fazla otupaketleyebilen ve daha ekonomik makinelerdir.
Resim 72 : Silindirik balya makinesi
Balyaların Taşınması
Balyalar yapıldıktan sonra makine tarafından tarlaya bırakılır. Dahasonra traktör ön yada arka yükleyicileri ile bir römorka yüklenir.Römork üzerindeki kişi istif yapar.
Resim 73 : Silindirik balyaların taşınması
Silindirik balyaları taşımada, ya da yüklenmesinde traktörün önünde vearkasında özel çatallı kaldırıcılar kullanılır. Silindirik balyalar yatarlada bırakılır ya da depoya getirilip istif edilir.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Ekim dikim makinaları,Ekim dikim makinaları Hakkında
Bitkiyetiştirmek ve üretmek amacıyla tohumun toprağa gömülmesine ekim denir.Ekimde çoğu zaman tohumlar kullanıldığı gibi yumrular (patates, soğanvb. gibi) ve sebze fideleri (tütün, domates vb. gibi) de kullanılır.İşte tohumların ekiminde kullanılan makinelere, ekim makineleri adıverilir.
I. EKİM MAKİNELERİ
Resim 52 : Mekanik ekim makinası
Üretimin artırılması demek; birim alandan örneğin dekardan daha çokürün elde etmek demektir. Bunun için birim alandaki bitki sayısınınartırılması ve her bitkinin faydalanabileceği "Yaşama Alanının"küçültülmesi gerekir. Ancak bir bitkinin yaşama alanı ise istenildiğikadar küçültülemez. Çünkü her bitkinin gelişebilmesi için yeteri kadarışık, hava, nem, sıcaklık ve besin maddelerini sağlayabilecek optimumbir yaşama alanına ihtiyacı vardır.
Bitkiler arasındaki sıraların geniş olması halinde toprağı iyigölgeleyemezler. Bu da yabancı otların büyümesine, toprağın kurumasınave kaymak bağlamasına neden olmaktadır. Bu özelliklerden dolayı hububatvb. tohumlar dar sıralar halinde ekilmelidir.
Bunakarşın geniş sıralı ekimde toprağın havalandırılması ve yabancı otmücadelesini gerektiren bakım işleri makine ile kolaycayapılabilmelidir. Bu nedenle çapa bitkilerinin sıra arası geniş, sıraüzeri dar tutulur.
İşte bu özelliklerden dolayı bitki yaşama alanı büyüklüğü bitki çeşidine göre değişmektedir
Ekim normu ne demektir?
Birim alana ekilecek tohum miktarına ekim normu denir.
Ekim Normuna Etkili Faktörler Nelerdir?
Ekim normuna; iklim şartları, bitki çeşidi, tohumluk özellikleri ve ekim metodu etki etmektedir.
Ekim metotları
1. Serpme Ekim
2. Sıraya Ekim
1. Serpme Ekim: Tohumunelle veya gübre serpme makineleri ile toprağa gelişi güzel saçılmasınadenir. Bu metot sık ekilen yem bitkilerinin ekiminde veya makinelerinçalışmadığı dik yamaçlarda kullanılır.
Serpme ekimin bazı sakıncaları vardır. Bunlar;
a) Birim alana atılan tohum miktarı değişir.
b) Tohumların yaşama alanı büyüklükleri farklı olur.
c) Tohumlar aynı derinlikte ekilmez.
d) Tohumların çıkışları farklı zamanda olur.
e) Olgunlaşma zamanları farklıdır.
f) Verim düşük olur.
2. Sıraya Ekim: Tohumların ekim makinesiyle ekilmesidir.
Sıraya Ekimin Faydaları
a) Tohumların çıkışları aynı zamanda olur.
b) En uygun yaşama alanı sağlanır.
c) Sıraya ekildiği için çapa ve mücadele işleri makine ile kolayca yapılabilir.
d) Tohumlar aynı derinliğe ekilir.
e) Olgunlaşma zamanı aynı olur.
Resim 53 : Sıraya ekim makinası
Sıraya Ekim Metotları
a) Kesiksiz sıra metodu
b) Bant ekim metodu
c) Şerit şeklinde ekim metodu
d) Dar sıra ekim metodu
e) Çapraz ekim metodu
f) Eşit aralıklı tek dane ekim metodu
g) Küme ekim metodu
Bugün yurdumuzda en çok kullanılan ekim metotları kesiksiz sıra metodu ile eşit aralıklı tek dane ekim metodudur.
Kesiksiz sıra metodu; Tohumlartoprağa 15-20 cm aralıklar halinde ekilir. Tohumlar sıralara kesiksizolarak dökülür. Bu metot hububatta ve yem bitkilerinde çok uygulanır.
Eşit aralıklı tek dane ekim metodu; Ayçiçeği, mısır gibi bitkilerin sıra arası ve sıra üstü mesafeleri eşit olacak şekilde ekilmesidir.
Ekim İşinde Başarılı Olabilmek İçin
1. Tohum yatağı iyi hazırlanmalı
2. Topraktaki nemin uygun olduğu zaman ekim yapılmalı
3. Tohum cinsine uygun ekim makinesi ve iyi ayarlanmış, tekniğine uygun ekim makinesi ile ekim yapılmalıdır.
Ekim makinesi seçerken şu hususlara dikkat edilmelidir.
1. İşletmenin büyüklüğü
2. İşletmede yetiştirilen bitkilerin çeşidi
3. Ekim zamanının uzun veya kısa olması
4. Eldeki traktör gücü
5. Ekimle beraber gübreleme yapılıp yapılmayacağı
6. Toprak yapısı
7. Ekim metodu
İyi bir ekim makinesi şu özellikleri taşımalıdır
1. Tohumu zedelememeli
2. Ekim normuna göre ayarlanabilmeli
3. Ekim derinliği ve sıra arası mesafesi ayarlanabilmeli
4. Her ayaktan eşit tohum atılmalı
5. Çeşitli irilikte tohumları ekebilmelidir
Biz burada genelde bir ekim makinesinde bulunan tüm kısımları ortak olarak ele alıp inceleyeceğiz.
Resim 54 : Ekim makinasının parçaları
1. Tohum sandığı
Tohumların konulduğu yerdir. Genelde saçtan yapılır.
2. Ekici düzenler
Ayarlanan miktarda tohumu tohum sandığından alarak tohum borusuna atar.
Resim 55 : Ekici düzen
3. Tohum boruları
Tohumları ekici ayaklara ileten parçadır.
4. Gömücü ayaklar
Toprakta istenilen derinlikte çizi açan parçalardır.
5. Hareket iletim düzenleri
Ekim makinesinin ekici düzenlerinin hareketi makinenin tekerinden alınır.
6. Markör (çizek)
Tarladaki dönüşlerden sonra ekime devam edilirken sıra aralarındaekilmemiş dar alanların kalması istenmez. Bu işi markör sayesindeyaparız. Traktörle gidişte markör iz bırakır, dönüşte biz bu izdengelerek arada ekilmemiş alan kalmasını önlemiş oluruz.
Resim 56 : Markör ayarı
7. Tohum kapatma düzeni
Gömücü ayağın açtığı çiziyi tohum döktükten sonra kapatan düzendir.
8. Kaldırma düzeni
Çekili tip ekim makinelerinde gömücü ayakları iş durumuna veya yol durumuna getiren düzenlerdir.
EKİM MAKİNESİNİN İŞE HAZIRLANMASI
Ekim makinesi ile ekim yapmadan önce şu hazırlıklar yapılır.
1. Makinenin traktöre bağlanması
2. Paralellik ayarı
3. Sıra arası ayarı
4. Sıra üzeri ayarı
5. Derinlik ayarı
6. Ekim normu ayarı
7. Markör (çizek) ayarı
1. Makinenin traktöre bağlanması: Çekilitip ekim makinelerinin çeki oku traktör çeki kancasına takılarakbağlanır. Asma tip ekim makineleri de traktöre, 3 nokta askı düzeni(hidrolik) yardımıyla bağlanır.
2. Paralellik ayarı: Ekimindüzgünlüğü gömücü ayakların yere paralel olarak çalışmasıyla mümkündür.Bunun için sağ-sol paralellik ve ön-arka paralellik ayarları yapılır.
3. Sıra arası ayarı: İyibir ekimde sıralar arası mesafeler birbirine eşit olmalıdır. Bu ayargömücü ayakları kirişe bağlayan kelepçelerden yapılır.
4. Sıra üzeri ayarı: Tekdane ekim yapan makinelerde önemlidir. Aynı sıraya ekilen tohumlarınbirbirine eşit mesafede ekilebilmesi için gereklidir.
5. Derinlik ayarı: Gömücüayakların üzerine etki eden yay basıncının ayarlanmasıyla ekimderinliği ayarlanır. Yay baskısı artarsa derinlik artar, azalırsaderinlik azalır.
6. Ekim normu ayarı: Buayar her makineye göre değişmektedir. Bu yüzden makinenin bakım vekullanma kitabını çok dikkatli okuyup ayarı yapılmalıdır.
7. Markör (çizek) ayarı: Traktörüntarlada gidiş ve dönüşleri arasında boşluk olmamasını `sağlayan markör,ekim makinesinin her iki yanına monte edilebilen bir parçanınayarlanması ile yapılır.
Ekim Makinesiyle Ekim Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar
1. Mümkün olduğunca düzgün sıralar halinde ekim yapılmalıdır.
2. Ekim makinesinde tohum miktarı ile tohum akış düzeninde tıkanma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
3. Mümkün olduğu kadar aynı hızda gidilmelidir.
4. Ekime ilk başlanıldığında tohumun yeterli derinlikte ekilip ekilmediği kontrol edilmelidir.
5. Markörün doğru ayarlanıp ayarlanmadığı kontrol edilmelidir.
6. Traktörün hidrolik düzeni yüzücü pozisyonda çalışılmalıdır.
7. Depo tamamen boşalmadan doldurulmamalıdır.
Ekim Makinesinin Bakım ve Muhafazası
1. Makine ile birlikte verilen bakım ve kullanma kitabı iyice okunmalı.
2. Makinenin ayar düzenleri çalışır vaziyette olmalıdır.
3. Yağlanması gereken yerler yağlanmalıdır.
4. Zincir ve kayış gerginlikleri kontrol edilmelidir.
5. Tekerlek havaları kontrol edilmelidir.
6. Aşınmış parçalar değiştirilmelidir.
7. Makine kapalı bir yerde muhafaza edilmelidir.
II. DİKİM MAKİNELERİ
Bazıbitkiler yumru, soğan, çelik, fide veya fidanla çoğaltılmaktadır. Böylebitkilerin ekimi yerine dikimi söz konusudur. İnsan eliyle bu işlerinyapılması yorucu olup, zaman aldığından çeşitli makinelergeliştirilmiştir. Dikim makineleri çoğaltılmak istenen bitkininçeşidine göre isim alırlar. Örneğin:
-Patates dikim makineleri
-Fide dikim makineleri
-Fidan dikim makineleri
-Ağaç dikmek için çukur açma makineleri
1. PATATES DİKİM MAKİNELERİ
Patates bir çapa bitkisidir. Gelişme sırasında yapılacak çapalama veboğaz doldurma ile söküm işlerinin kolay olabilmesi için dikimsırasında şu hususlara dikkat edilmelidir.
- Sıra arası uzaklığı;dikim yapan traktörün iz genişliğinin yarısı kadar olacak şekilde62,5-75 cm arasında değişir. Sonradan yapılacak bakım ve söküm işleriaynı traktörle yapılırsa tekerleri sıraların tam ortasına gelir.Sıralar arasının her yerde eşit olmasına dikkat edilmelidir. Sıralararasındaki farklılık 2-3 cm’yi geçmemelidir.
Resim 57 : Patates dikim makinası çalışma düzeni
- Sıra üzeri uzaklığı; sıraarası, yumruların ağırlığı, yumruların sürme gözü sayısına bağlı olarak25-38 cm arasında seçilir. Çok küçük yumrular için 20 cm, çok büyükyumrular için 45 cm de alınabilir. Bu uzaklığında her yerde eşitolmasına dikkat edilmelidir.
- Derinlik ve örtülen toprak tabakası kalınlığı;dikilen patateslerin bakımları sırasında zarar görmesini önleyecek,bununla beraber toprak ısısını iyi ayarlayabilecek şekildeseçilmelidir. Örtü tabakası ortalama 5 cm civarındadır. Derinlik isepatates yumrusunun üst kısmının tam toprak hizasına gelecek şekildedikilmelidir. Sırtlara dikim metodu elle veya makine ile hasattakolaylık sağlar. Bunun yanında anormal ısı değişmeleri ve neminkorunması açısından bazı sakıncaları vardır. Buna karşılık düz tarlayadikimde bu mahzur kaldırılmakla beraber söküm zor olmaktadır.
Her türlü patates dikim makinesi dikim sırasında
-Dikim çizilerinin açılması
-Yumruların bırakılması
-Yumruların örtülmesi
işlemlerini bir arada yapar.
2. PATATES DİKİM MAKİNELERİ ÇEŞİTLERİ
a)Basit patates dikim makineleri
b)Otomatik patates dikim makineleri
a)Basit Patates Dikim Makineleri
Resim 58 : Basitpatates dikim makinası
1. Bağlantı
2. Destek tekeri
3. Çizi açıcı
4. Dikici organ
5. Kapatıcı
6. Çizek
7. Sinyal veya hareket
tekeri
8. Oturarak
9. Depo
Genellikle daha küçük çapta alanlar için kullanılır. Kullanılanyumruların filizlendirilmiş olmaları gerekir. İki veya daha fazlasıralı olabilirler. Bu makineleri çeken traktörlerin lastikgenişlikleri 25 cm’den büyük, traktör iz genişlikleri 125 cm’den küçükolmalıdır.
b)Otomatik Patates Dikim Makineleri
Resim 59 : Otamatikpatates dikim makinası
1. Bağlantı
2. Dikici organ
3. Çizek
4. Çizi açıcı
5. Destek ve çizi açıcı
6. Kapatıcı
Bu tip makineler büyük alanların dikiminde kullanılırlar. Dikim içinyumruların seçimi, makineye doldurma ve traktör sürücüsü dışında insangücüne gerek yoktur. 2-4-6-8 sıralı olabilirler.
3. PATATES DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI
a) Çizi Açıcı
Dikilecek yumrular için toprakta çizi açmakla görevlidir. Açılançiziler patatesleri alacak şekilde ve eşit derinlikte olmalıdır.Yapılan araştırmalar hafif ve orta topraklar için en uygun çizigenişliğinin 10 cm, derinliğinin 8 cm olduğunu ortaya koymuştur. Çiziaçıcılar, balta veya çapa şeklinde olabilir.
b) Depo
Dikilecek patatesleri taşıyan organdır. Altta çıkış yeri bulunur.Büyüklükleri 700-900 metre uzunluktaki gidiş yolu için ünite başına 120kg. patates alacak şekildedir. Doldurma kolaylığı için yerdenyüksekliği iyi seçilmelidir.
c) Dikici Organ
Basit dikim makinelerinde kullanılan dikici organlar, dikim borusu veses sinyali bölmeli, düşey ve yatay tamburlu, kepçeli zincirli olarak 3gruba ayrılır. Otomatik patates dikim makinelerinde kepçeli zincir,kepçeli çark ve pensli düzenler kullanılır.
Basitdikim makinelerinde her sıra gidiş hızı 1,5-3,6 km/h arasındaolduğundan 100-130 yumru atacak şekildedir. Otomatik makinelerde sıraüzerine bağlı olarak 5,4-16,2 km/h hızla gidildiğinde dakikada 200-600yumru atılır.
d)Besleme Düzeni
Otomatik patates dikim makinelerinde bulunur. Arada boş kalan kepçelerin doldurulmasını sağlar.
e)Kapatıcılar
Çiziye düşen yumruları toprakla örten organlardır. Gidiş yönüne eğimliiç bükey disk kulakçık, özel sıyırgı demiri veya tırmık şeklindeolabilir.
f)Destek Tekeri
Makine ağırlığını üzerinde taşıyarak dikim derinliğinin her yerde eşit olmasını sağlarlar.
g) Hareket Düzeni
Patates dikim makinelerinin birçoğunda destek tekerleri aynı zamandahareket iletim tekerleridir. Genellikle hareket iletim düzenindetransmisyon oranı değiştirilerek sıra üzeri ayarlanabilmektedir.
IV.FİDE DİKİM MAKİNELERİ
Patlıcan, biber, lahana, domates gibi bazı sebzeler ve tütün öncedensera ve yastıklarda yetiştirilerek fidelerle çoğaltılır. Fide dikimmakineleri ile fide dikiminde şu işlemler sırayla yapılır.
-Sıralar çizilir
-Çukurlar açılır
-Fideler yerleştirilir
-Kökleri toprakla bastırılır.
-Can suyu verilir, bastırılır
-Gübre veya can suyu verilerek, bastırılır.
Bu sayılan işlerin elle yapılması zaman alıcı ve yorucu bir iştir.Ayrıca istenildiği gibi bir dikim yapılamaz. Bitki kökleri yukarı dönükolur, gelişme gecikir, tutma yüzdeleri düşer. Fide dikimi, makineyleyapılırsa bu sayılan işler zamanında yapılabilir ve tasarruf sağlanır.
Resim 60 : Elle ve gübrelemeli makine ile dikilmiş fideler
1. FİDE DİKİM MAKİNELERİNDEN İSTENEN ÖZELLİKLER
-Fideler zedelenmemeli
-Toprağa dikey olarak yerleştirilmeli
-İstenilen derinliğe dikilebilmeli (20 cm’ye kadar)
-Sıra üzeri 12-100 cm arasında ayarlanabilmeli
-Bastırma 0,3 kg’lık bir kuvvetle çekilebilecek şekilde olmalıdır. Daha gevşek olursa hava alarak kuruyabilir.
-Fideler en az % 95 oranında tutmalıdır.
2. FİDE DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI
Resim 61 : Fide dikim makinasının genel görünüşü,traktöre bağlanması ve parçaları
1. Traktör 7. Dikici üniteler
2. Gübre deposu ve gübre boruları a. Çizi açıcı b. Diskler
3. Bağlantı kirişi c. Bastırıcılar d. Sıyırıcı çubuklar
4. Traktöre bağlantı düzeni e. Oturak
5. Fide tablası 8. Dikilen fideler
6. Çizek
Fidedikim makineleri 2-6 sıralı olarak yapılırlar. Fideler, dikim organınaelle verildiği için çalışma hızları çok düşüktür (1 km/h altında). Çoksıralı makinelerde üniteler bir kirişe mafsallı olarak bağlanır.
a)Çizi açıcılar
b)Fide dikim organı
Resim 62 : Esnek diskli dikim organının çalışması
1. Fideler veriliyor
2. Fideler yatay durumda ve kıstırılmış
3. Dikilmek üzere olan fide
a. Çizi açıcı e. Tutucu
b. Esnek diskler f. Oturak
c. Bastırıcı ve hareket tekerleri g. Disk hareket dişlileri
d. İşaret h. Kapatıcı çubuklar
c) Baskı tekerlekleri ve sıyırıcı çubukları
d) Sulama ve Gübreleme Ünitesi
Can suyunu veya dikim sırasında gübreleme yapılmak isteniyorsa gübreyitaşırlar. Dikim sırasında disklerin toprağa bıraktığı fideler can suyuve gübreyle sulanır ve gübrelenir.
Resim 63 : Gübre dağıtma düzeni
1. Bağlantı çatısı üst kısmı 7. Bağlantı noktaları (traktöre)
2. Bağlantı çatısı alt kısmı 8. Hareket iletme kolu
3. Bağlantı laması 9. Hareket tekeri
4. Gübre atıcı çubuk 10. Gübre çıkış noktası
5. Borular 11. Gübre ayar sürgüsü
6. Boruların alt kısmı
e) Fide Tablası ve İşçi Oturağı
Fide dikim makineleriyle dakikada 40-50 fide dikilebilir. Kullanılantraktörlerde düşük vites kademeleri bulunmalıdır. Her sıra için makineağırlığı 100-120 kg. dır.
V. FİDAN DİKME MAKİNELERİ
Fidanların elle dikimi zor ve zahmetli olduğundan fidan dikme makineleri geliştirilmiştir.
Fidan dikme makineleri 1-2 yıllık fidanları önceden hazırlanmış topraklara 30 cm. derinliğe kadar dikebilirler.
Fidan dikme makineleri genellikle iki taşıma tekerleği üzerinebindirilen çatı, çeki düzeni fidan kutuları, işçi oturma yeri, hendekaçma gövdesi, baskı tekerleri, toprağı düzeltme parçası, otomatikkaldırma ve derinlik ayar düzenlerinden oluşur.
Resim 64 : Fidan dikme makinası
1. Ok
2. Derinlik ayarı 5. Kabartıcı tırmıklar
3. Açma demiri 6. Oturak
4. Baskı tekerlekleri 7. Fidan kutusu kolu
Çalışma sırasında açma demiri 12 cm. genişliğinde bir hendek açar.Üzerinde bulunan kanatlar fidan dikilinceye kadar hendeğin yanduvarlarını tutarak yıkılmayı önler. Gövdenin sağında ve solunda oturanişçiler sıra ile birer fidanı alarak yan kanatların arkasından hendeğesokarlar ve köklere toprak yıkılıncaya kadar ucundan tutarlar.
V.ÇUKUR AÇMA MAKİNELERİ (TOPRAK BURGUSU)
Çukur açma makineleri meyve ve orman ağaçları dikiminde kullanıldığıgibi çeşitli çit ve bağ direklerinin dikilmesi için gerekli çukur açmave bağ çubukları dikiminde kullanılır. Elle çukur açmaya göre işkapasiteleri yüksektir. Fidanın çeşit ve büyüklüğüne göre açılacakçukurların çapları 20-100 cm. arasında değişir. Maksimum derinliği 100cm. kadardır.
Çoğunlukla traktör kuyruk milinden hareket alacak şekilde yapılırlar.
Resim 65 : Kuyruk milinden hareketli asma tip çukur açma makinası
[/BLOCKQUOTE]
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
I. EKİM MAKİNELERİ
Resim 52 : Mekanik ekim makinası
Üretimin artırılması demek; birim alandan örneğin dekardan daha çokürün elde etmek demektir. Bunun için birim alandaki bitki sayısınınartırılması ve her bitkinin faydalanabileceği "Yaşama Alanının"küçültülmesi gerekir. Ancak bir bitkinin yaşama alanı ise istenildiğikadar küçültülemez. Çünkü her bitkinin gelişebilmesi için yeteri kadarışık, hava, nem, sıcaklık ve besin maddelerini sağlayabilecek optimumbir yaşama alanına ihtiyacı vardır.
Bitkiler arasındaki sıraların geniş olması halinde toprağı iyigölgeleyemezler. Bu da yabancı otların büyümesine, toprağın kurumasınave kaymak bağlamasına neden olmaktadır. Bu özelliklerden dolayı hububatvb. tohumlar dar sıralar halinde ekilmelidir.
Bunakarşın geniş sıralı ekimde toprağın havalandırılması ve yabancı otmücadelesini gerektiren bakım işleri makine ile kolaycayapılabilmelidir. Bu nedenle çapa bitkilerinin sıra arası geniş, sıraüzeri dar tutulur.
İşte bu özelliklerden dolayı bitki yaşama alanı büyüklüğü bitki çeşidine göre değişmektedir
Ekim normu ne demektir?
Birim alana ekilecek tohum miktarına ekim normu denir.
Ekim Normuna Etkili Faktörler Nelerdir?
Ekim normuna; iklim şartları, bitki çeşidi, tohumluk özellikleri ve ekim metodu etki etmektedir.
Ekim metotları
1. Serpme Ekim
2. Sıraya Ekim
1. Serpme Ekim: Tohumunelle veya gübre serpme makineleri ile toprağa gelişi güzel saçılmasınadenir. Bu metot sık ekilen yem bitkilerinin ekiminde veya makinelerinçalışmadığı dik yamaçlarda kullanılır.
Serpme ekimin bazı sakıncaları vardır. Bunlar;
a) Birim alana atılan tohum miktarı değişir.
b) Tohumların yaşama alanı büyüklükleri farklı olur.
c) Tohumlar aynı derinlikte ekilmez.
d) Tohumların çıkışları farklı zamanda olur.
e) Olgunlaşma zamanları farklıdır.
f) Verim düşük olur.
2. Sıraya Ekim: Tohumların ekim makinesiyle ekilmesidir.
Sıraya Ekimin Faydaları
a) Tohumların çıkışları aynı zamanda olur.
b) En uygun yaşama alanı sağlanır.
c) Sıraya ekildiği için çapa ve mücadele işleri makine ile kolayca yapılabilir.
d) Tohumlar aynı derinliğe ekilir.
e) Olgunlaşma zamanı aynı olur.
Resim 53 : Sıraya ekim makinası
Sıraya Ekim Metotları
a) Kesiksiz sıra metodu
b) Bant ekim metodu
c) Şerit şeklinde ekim metodu
d) Dar sıra ekim metodu
e) Çapraz ekim metodu
f) Eşit aralıklı tek dane ekim metodu
g) Küme ekim metodu
Bugün yurdumuzda en çok kullanılan ekim metotları kesiksiz sıra metodu ile eşit aralıklı tek dane ekim metodudur.
Kesiksiz sıra metodu; Tohumlartoprağa 15-20 cm aralıklar halinde ekilir. Tohumlar sıralara kesiksizolarak dökülür. Bu metot hububatta ve yem bitkilerinde çok uygulanır.
Eşit aralıklı tek dane ekim metodu; Ayçiçeği, mısır gibi bitkilerin sıra arası ve sıra üstü mesafeleri eşit olacak şekilde ekilmesidir.
Ekim İşinde Başarılı Olabilmek İçin
1. Tohum yatağı iyi hazırlanmalı
2. Topraktaki nemin uygun olduğu zaman ekim yapılmalı
3. Tohum cinsine uygun ekim makinesi ve iyi ayarlanmış, tekniğine uygun ekim makinesi ile ekim yapılmalıdır.
Ekim makinesi seçerken şu hususlara dikkat edilmelidir.
1. İşletmenin büyüklüğü
2. İşletmede yetiştirilen bitkilerin çeşidi
3. Ekim zamanının uzun veya kısa olması
4. Eldeki traktör gücü
5. Ekimle beraber gübreleme yapılıp yapılmayacağı
6. Toprak yapısı
7. Ekim metodu
İyi bir ekim makinesi şu özellikleri taşımalıdır
1. Tohumu zedelememeli
2. Ekim normuna göre ayarlanabilmeli
3. Ekim derinliği ve sıra arası mesafesi ayarlanabilmeli
4. Her ayaktan eşit tohum atılmalı
5. Çeşitli irilikte tohumları ekebilmelidir
Biz burada genelde bir ekim makinesinde bulunan tüm kısımları ortak olarak ele alıp inceleyeceğiz.
Resim 54 : Ekim makinasının parçaları
1. Tohum sandığı
Tohumların konulduğu yerdir. Genelde saçtan yapılır.
2. Ekici düzenler
Ayarlanan miktarda tohumu tohum sandığından alarak tohum borusuna atar.
Resim 55 : Ekici düzen
3. Tohum boruları
Tohumları ekici ayaklara ileten parçadır.
4. Gömücü ayaklar
Toprakta istenilen derinlikte çizi açan parçalardır.
5. Hareket iletim düzenleri
Ekim makinesinin ekici düzenlerinin hareketi makinenin tekerinden alınır.
6. Markör (çizek)
Tarladaki dönüşlerden sonra ekime devam edilirken sıra aralarındaekilmemiş dar alanların kalması istenmez. Bu işi markör sayesindeyaparız. Traktörle gidişte markör iz bırakır, dönüşte biz bu izdengelerek arada ekilmemiş alan kalmasını önlemiş oluruz.
Resim 56 : Markör ayarı
7. Tohum kapatma düzeni
Gömücü ayağın açtığı çiziyi tohum döktükten sonra kapatan düzendir.
8. Kaldırma düzeni
Çekili tip ekim makinelerinde gömücü ayakları iş durumuna veya yol durumuna getiren düzenlerdir.
EKİM MAKİNESİNİN İŞE HAZIRLANMASI
Ekim makinesi ile ekim yapmadan önce şu hazırlıklar yapılır.
1. Makinenin traktöre bağlanması
2. Paralellik ayarı
3. Sıra arası ayarı
4. Sıra üzeri ayarı
5. Derinlik ayarı
6. Ekim normu ayarı
7. Markör (çizek) ayarı
1. Makinenin traktöre bağlanması: Çekilitip ekim makinelerinin çeki oku traktör çeki kancasına takılarakbağlanır. Asma tip ekim makineleri de traktöre, 3 nokta askı düzeni(hidrolik) yardımıyla bağlanır.
2. Paralellik ayarı: Ekimindüzgünlüğü gömücü ayakların yere paralel olarak çalışmasıyla mümkündür.Bunun için sağ-sol paralellik ve ön-arka paralellik ayarları yapılır.
3. Sıra arası ayarı: İyibir ekimde sıralar arası mesafeler birbirine eşit olmalıdır. Bu ayargömücü ayakları kirişe bağlayan kelepçelerden yapılır.
4. Sıra üzeri ayarı: Tekdane ekim yapan makinelerde önemlidir. Aynı sıraya ekilen tohumlarınbirbirine eşit mesafede ekilebilmesi için gereklidir.
5. Derinlik ayarı: Gömücüayakların üzerine etki eden yay basıncının ayarlanmasıyla ekimderinliği ayarlanır. Yay baskısı artarsa derinlik artar, azalırsaderinlik azalır.
6. Ekim normu ayarı: Buayar her makineye göre değişmektedir. Bu yüzden makinenin bakım vekullanma kitabını çok dikkatli okuyup ayarı yapılmalıdır.
7. Markör (çizek) ayarı: Traktörüntarlada gidiş ve dönüşleri arasında boşluk olmamasını `sağlayan markör,ekim makinesinin her iki yanına monte edilebilen bir parçanınayarlanması ile yapılır.
Ekim Makinesiyle Ekim Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar
1. Mümkün olduğunca düzgün sıralar halinde ekim yapılmalıdır.
2. Ekim makinesinde tohum miktarı ile tohum akış düzeninde tıkanma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
3. Mümkün olduğu kadar aynı hızda gidilmelidir.
4. Ekime ilk başlanıldığında tohumun yeterli derinlikte ekilip ekilmediği kontrol edilmelidir.
5. Markörün doğru ayarlanıp ayarlanmadığı kontrol edilmelidir.
6. Traktörün hidrolik düzeni yüzücü pozisyonda çalışılmalıdır.
7. Depo tamamen boşalmadan doldurulmamalıdır.
Ekim Makinesinin Bakım ve Muhafazası
1. Makine ile birlikte verilen bakım ve kullanma kitabı iyice okunmalı.
2. Makinenin ayar düzenleri çalışır vaziyette olmalıdır.
3. Yağlanması gereken yerler yağlanmalıdır.
4. Zincir ve kayış gerginlikleri kontrol edilmelidir.
5. Tekerlek havaları kontrol edilmelidir.
6. Aşınmış parçalar değiştirilmelidir.
7. Makine kapalı bir yerde muhafaza edilmelidir.
II. DİKİM MAKİNELERİ
Bazıbitkiler yumru, soğan, çelik, fide veya fidanla çoğaltılmaktadır. Böylebitkilerin ekimi yerine dikimi söz konusudur. İnsan eliyle bu işlerinyapılması yorucu olup, zaman aldığından çeşitli makinelergeliştirilmiştir. Dikim makineleri çoğaltılmak istenen bitkininçeşidine göre isim alırlar. Örneğin:
-Patates dikim makineleri
-Fide dikim makineleri
-Fidan dikim makineleri
-Ağaç dikmek için çukur açma makineleri
1. PATATES DİKİM MAKİNELERİ
Patates bir çapa bitkisidir. Gelişme sırasında yapılacak çapalama veboğaz doldurma ile söküm işlerinin kolay olabilmesi için dikimsırasında şu hususlara dikkat edilmelidir.
- Sıra arası uzaklığı;dikim yapan traktörün iz genişliğinin yarısı kadar olacak şekilde62,5-75 cm arasında değişir. Sonradan yapılacak bakım ve söküm işleriaynı traktörle yapılırsa tekerleri sıraların tam ortasına gelir.Sıralar arasının her yerde eşit olmasına dikkat edilmelidir. Sıralararasındaki farklılık 2-3 cm’yi geçmemelidir.
Resim 57 : Patates dikim makinası çalışma düzeni
- Sıra üzeri uzaklığı; sıraarası, yumruların ağırlığı, yumruların sürme gözü sayısına bağlı olarak25-38 cm arasında seçilir. Çok küçük yumrular için 20 cm, çok büyükyumrular için 45 cm de alınabilir. Bu uzaklığında her yerde eşitolmasına dikkat edilmelidir.
- Derinlik ve örtülen toprak tabakası kalınlığı;dikilen patateslerin bakımları sırasında zarar görmesini önleyecek,bununla beraber toprak ısısını iyi ayarlayabilecek şekildeseçilmelidir. Örtü tabakası ortalama 5 cm civarındadır. Derinlik isepatates yumrusunun üst kısmının tam toprak hizasına gelecek şekildedikilmelidir. Sırtlara dikim metodu elle veya makine ile hasattakolaylık sağlar. Bunun yanında anormal ısı değişmeleri ve neminkorunması açısından bazı sakıncaları vardır. Buna karşılık düz tarlayadikimde bu mahzur kaldırılmakla beraber söküm zor olmaktadır.
Her türlü patates dikim makinesi dikim sırasında
-Dikim çizilerinin açılması
-Yumruların bırakılması
-Yumruların örtülmesi
işlemlerini bir arada yapar.
2. PATATES DİKİM MAKİNELERİ ÇEŞİTLERİ
a)Basit patates dikim makineleri
b)Otomatik patates dikim makineleri
a)Basit Patates Dikim Makineleri
Resim 58 : Basitpatates dikim makinası
1. Bağlantı
2. Destek tekeri
3. Çizi açıcı
4. Dikici organ
5. Kapatıcı
6. Çizek
7. Sinyal veya hareket
tekeri
8. Oturarak
9. Depo
Genellikle daha küçük çapta alanlar için kullanılır. Kullanılanyumruların filizlendirilmiş olmaları gerekir. İki veya daha fazlasıralı olabilirler. Bu makineleri çeken traktörlerin lastikgenişlikleri 25 cm’den büyük, traktör iz genişlikleri 125 cm’den küçükolmalıdır.
b)Otomatik Patates Dikim Makineleri
Resim 59 : Otamatikpatates dikim makinası
1. Bağlantı
2. Dikici organ
3. Çizek
4. Çizi açıcı
5. Destek ve çizi açıcı
6. Kapatıcı
Bu tip makineler büyük alanların dikiminde kullanılırlar. Dikim içinyumruların seçimi, makineye doldurma ve traktör sürücüsü dışında insangücüne gerek yoktur. 2-4-6-8 sıralı olabilirler.
3. PATATES DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI
a) Çizi Açıcı
Dikilecek yumrular için toprakta çizi açmakla görevlidir. Açılançiziler patatesleri alacak şekilde ve eşit derinlikte olmalıdır.Yapılan araştırmalar hafif ve orta topraklar için en uygun çizigenişliğinin 10 cm, derinliğinin 8 cm olduğunu ortaya koymuştur. Çiziaçıcılar, balta veya çapa şeklinde olabilir.
b) Depo
Dikilecek patatesleri taşıyan organdır. Altta çıkış yeri bulunur.Büyüklükleri 700-900 metre uzunluktaki gidiş yolu için ünite başına 120kg. patates alacak şekildedir. Doldurma kolaylığı için yerdenyüksekliği iyi seçilmelidir.
c) Dikici Organ
Basit dikim makinelerinde kullanılan dikici organlar, dikim borusu veses sinyali bölmeli, düşey ve yatay tamburlu, kepçeli zincirli olarak 3gruba ayrılır. Otomatik patates dikim makinelerinde kepçeli zincir,kepçeli çark ve pensli düzenler kullanılır.
Basitdikim makinelerinde her sıra gidiş hızı 1,5-3,6 km/h arasındaolduğundan 100-130 yumru atacak şekildedir. Otomatik makinelerde sıraüzerine bağlı olarak 5,4-16,2 km/h hızla gidildiğinde dakikada 200-600yumru atılır.
d)Besleme Düzeni
Otomatik patates dikim makinelerinde bulunur. Arada boş kalan kepçelerin doldurulmasını sağlar.
e)Kapatıcılar
Çiziye düşen yumruları toprakla örten organlardır. Gidiş yönüne eğimliiç bükey disk kulakçık, özel sıyırgı demiri veya tırmık şeklindeolabilir.
f)Destek Tekeri
Makine ağırlığını üzerinde taşıyarak dikim derinliğinin her yerde eşit olmasını sağlarlar.
g) Hareket Düzeni
Patates dikim makinelerinin birçoğunda destek tekerleri aynı zamandahareket iletim tekerleridir. Genellikle hareket iletim düzenindetransmisyon oranı değiştirilerek sıra üzeri ayarlanabilmektedir.
IV.FİDE DİKİM MAKİNELERİ
Patlıcan, biber, lahana, domates gibi bazı sebzeler ve tütün öncedensera ve yastıklarda yetiştirilerek fidelerle çoğaltılır. Fide dikimmakineleri ile fide dikiminde şu işlemler sırayla yapılır.
-Sıralar çizilir
-Çukurlar açılır
-Fideler yerleştirilir
-Kökleri toprakla bastırılır.
-Can suyu verilir, bastırılır
-Gübre veya can suyu verilerek, bastırılır.
Bu sayılan işlerin elle yapılması zaman alıcı ve yorucu bir iştir.Ayrıca istenildiği gibi bir dikim yapılamaz. Bitki kökleri yukarı dönükolur, gelişme gecikir, tutma yüzdeleri düşer. Fide dikimi, makineyleyapılırsa bu sayılan işler zamanında yapılabilir ve tasarruf sağlanır.
Resim 60 : Elle ve gübrelemeli makine ile dikilmiş fideler
1. FİDE DİKİM MAKİNELERİNDEN İSTENEN ÖZELLİKLER
-Fideler zedelenmemeli
-Toprağa dikey olarak yerleştirilmeli
-İstenilen derinliğe dikilebilmeli (20 cm’ye kadar)
-Sıra üzeri 12-100 cm arasında ayarlanabilmeli
-Bastırma 0,3 kg’lık bir kuvvetle çekilebilecek şekilde olmalıdır. Daha gevşek olursa hava alarak kuruyabilir.
-Fideler en az % 95 oranında tutmalıdır.
2. FİDE DİKİM MAKİNELERİNİN PARÇALARI
Resim 61 : Fide dikim makinasının genel görünüşü,traktöre bağlanması ve parçaları
1. Traktör 7. Dikici üniteler
2. Gübre deposu ve gübre boruları a. Çizi açıcı b. Diskler
3. Bağlantı kirişi c. Bastırıcılar d. Sıyırıcı çubuklar
4. Traktöre bağlantı düzeni e. Oturak
5. Fide tablası 8. Dikilen fideler
6. Çizek
Fidedikim makineleri 2-6 sıralı olarak yapılırlar. Fideler, dikim organınaelle verildiği için çalışma hızları çok düşüktür (1 km/h altında). Çoksıralı makinelerde üniteler bir kirişe mafsallı olarak bağlanır.
a)Çizi açıcılar
b)Fide dikim organı
Resim 62 : Esnek diskli dikim organının çalışması
1. Fideler veriliyor
2. Fideler yatay durumda ve kıstırılmış
3. Dikilmek üzere olan fide
a. Çizi açıcı e. Tutucu
b. Esnek diskler f. Oturak
c. Bastırıcı ve hareket tekerleri g. Disk hareket dişlileri
d. İşaret h. Kapatıcı çubuklar
c) Baskı tekerlekleri ve sıyırıcı çubukları
d) Sulama ve Gübreleme Ünitesi
Can suyunu veya dikim sırasında gübreleme yapılmak isteniyorsa gübreyitaşırlar. Dikim sırasında disklerin toprağa bıraktığı fideler can suyuve gübreyle sulanır ve gübrelenir.
Resim 63 : Gübre dağıtma düzeni
1. Bağlantı çatısı üst kısmı 7. Bağlantı noktaları (traktöre)
2. Bağlantı çatısı alt kısmı 8. Hareket iletme kolu
3. Bağlantı laması 9. Hareket tekeri
4. Gübre atıcı çubuk 10. Gübre çıkış noktası
5. Borular 11. Gübre ayar sürgüsü
6. Boruların alt kısmı
e) Fide Tablası ve İşçi Oturağı
Fide dikim makineleriyle dakikada 40-50 fide dikilebilir. Kullanılantraktörlerde düşük vites kademeleri bulunmalıdır. Her sıra için makineağırlığı 100-120 kg. dır.
V. FİDAN DİKME MAKİNELERİ
Fidanların elle dikimi zor ve zahmetli olduğundan fidan dikme makineleri geliştirilmiştir.
Fidan dikme makineleri 1-2 yıllık fidanları önceden hazırlanmış topraklara 30 cm. derinliğe kadar dikebilirler.
Fidan dikme makineleri genellikle iki taşıma tekerleği üzerinebindirilen çatı, çeki düzeni fidan kutuları, işçi oturma yeri, hendekaçma gövdesi, baskı tekerleri, toprağı düzeltme parçası, otomatikkaldırma ve derinlik ayar düzenlerinden oluşur.
Resim 64 : Fidan dikme makinası
1. Ok
2. Derinlik ayarı 5. Kabartıcı tırmıklar
3. Açma demiri 6. Oturak
4. Baskı tekerlekleri 7. Fidan kutusu kolu
Çalışma sırasında açma demiri 12 cm. genişliğinde bir hendek açar.Üzerinde bulunan kanatlar fidan dikilinceye kadar hendeğin yanduvarlarını tutarak yıkılmayı önler. Gövdenin sağında ve solunda oturanişçiler sıra ile birer fidanı alarak yan kanatların arkasından hendeğesokarlar ve köklere toprak yıkılıncaya kadar ucundan tutarlar.
V.ÇUKUR AÇMA MAKİNELERİ (TOPRAK BURGUSU)
Çukur açma makineleri meyve ve orman ağaçları dikiminde kullanıldığıgibi çeşitli çit ve bağ direklerinin dikilmesi için gerekli çukur açmave bağ çubukları dikiminde kullanılır. Elle çukur açmaya göre işkapasiteleri yüksektir. Fidanın çeşit ve büyüklüğüne göre açılacakçukurların çapları 20-100 cm. arasında değişir. Maksimum derinliği 100cm. kadardır.
Çoğunlukla traktör kuyruk milinden hareket alacak şekilde yapılırlar.
Resim 65 : Kuyruk milinden hareketli asma tip çukur açma makinası
[/BLOCKQUOTE]
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Çayır biçme makineleri ,Çayır biçme makineleri Hakkında
Her ne kadarülkemizde kullanılıyorsa da orak ve tırpan ile hasat, çağın gerilerindekalmıştır.Bugün ise makine gücü ile çalışan çayır biçme makinelerikullanılmaktadır.
Maksat, yeşil yem bitkilerini istenilen büyüklükte, en az kayıpla,çabuk ve uygun şekilde hasat etmektedir. Bunu da yapabilmek içinmakineleri tanımak, tekniğine uygun kullanılmasını bilmek gerekir.
Bilgi bizden uygulama sizden.
ÇAYIR BİÇME MAKİNELERİNİN FAYDALARI
Çayır biçme makineleri hertürlü yeşil, çayır yonca ve diğer yaş yem bitkilerinin biçilmesiniyerine getirirken şunları da
sağlamalıdır:
* Temiz bir biçim yanında, biçilen ürün parçalanmamış ve kırılmamış olmalıdır.
* Yem bitkisi kirlenmemelidir.
* Tıkanma mümkün olduğu kadar az olmalıdır.
* Yüksek biçme hızı olmalıdır.
* Az bir bakıma ihtiyaç duymalıdırlar.
ÇAYIR BİÇME MAKİNELERİNİN ÇEŞİTLERİ
MAKASLAMA BİÇME
a) Parmaklı
a-1)Normal
a-2)Üstten
a-3)Alttan
b) Çift Bıçaklı
SERBEST BİÇME
a)Döner Bıçaklı
a-1)Tamburlu
a-2)Diskli
b)Çarpmalı
1. Parmaklı Çayır Biçme Makineleri
Bu tiplerde bıçak yaprağı bir sağa bir sola hareket eder. Bu hareket esnasında hareket aralığı 76,2 mm’dir. Bıçağın
keseceği materyalin gövdesi parmağa yatırılır ve kesme olayı farklı uzunluklarda gerçekleşir.
* Parçaları
Resim 66 : Parmaklı çayır biçme makinasının parçaları
1. Parmak 6. Yöneltme Plakası
2. Parmak Plakası (Karşı Bıçak) 7. Şim
3. Ana Lama 8. Baskı Plakası
4. Bıçak 9. Ana Bağlantı cıvatası
5. Temizleme Plakası
2. Çift Bıçaklı Çayır Biçme Makineleri
Resim 67 : Çift bıçaklı çayır biçme makinesının çalışması
Çift bıçaklı düzende tek bıçaklıdaki sabit bıçak yerine hareketli ikinci bir bıçak yer almıştır. Ölü noktaları
az ve tıkanma yüzdesi düşüktür. Çift bıçaklı biçme üniteleri kuyruk milinin 1500-1700 devir/dakikalık dönü hızında
çalıştırılırlar. Strokları kısadır (38 mm).
Alt ve üst bıçakların birbiri üzerinde kaymasını sağlamak için bıçak yapraklarının uçları 40° lik açı altında bilenmelidir.
* Parçaları
Resim 68 : Çift bıçaklı çayır biçme makinesının parçaları
1. Alt bıçak
2. Üst bıçak
3. Pim
4. Bıçak tutucusu (titreşimli)
5. Bıçak tutucusu (titreşimli ve yaylı)
* Ayarları
· Bıçak daima doğru olmalıdır.
· Tek tek bıçakların hepsi aynı hizada olmalıdır.
· Yalnız keskin ve iyi bilenmiş bir bıçak kusursuz çalışır.
3. Döner Bıçaklı Çayır Biçme Makineleri
Resim 69 : Döner bıçaklı çayır biçme makinesının çalışması
Döner bıçaklı çayır biçme sisteminde karşı bıçak sistemi mevcut olmayıp biçme, biçme sisteminin serbest kesmesi
ile gerçekleşir. Bitkinin bükülmeye karşı gösterdiği direnç de kesmeye yardımcı olur. Bu sistemde kütle (yapraksız
kısım = gövde) ne kadar az ise ve bükülme ne kadar çok ise (taze ot) kesme kuvveti o kadar büyüktür. Bu yüzden
bıçak hızı 60-80 m/s dir ve bu hızla birlikte kaza ihtimali de yükselir.
* Parçaları
a. Tamburlu Çayır Biçme Makinelerinde
Resim 70 : Tamburlu çayır biçme makinesının parçaları
1. Tambur 4. Koruyucu örtü
2. Biçme diski 5. Üstten hareket düzeni
3. Kayıcı disk 6. Yaylı salınımlı emniyet düzeneği
b. Diskli çayır biçme makinelerinde
Resim 71 : Diskli çayır biçme makinesının parçaları
1. Bıçak diski 3. Koruyucu
2. Alttan hareket düzeni
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Maksat, yeşil yem bitkilerini istenilen büyüklükte, en az kayıpla,çabuk ve uygun şekilde hasat etmektedir. Bunu da yapabilmek içinmakineleri tanımak, tekniğine uygun kullanılmasını bilmek gerekir.
Bilgi bizden uygulama sizden.
ÇAYIR BİÇME MAKİNELERİNİN FAYDALARI
Çayır biçme makineleri hertürlü yeşil, çayır yonca ve diğer yaş yem bitkilerinin biçilmesiniyerine getirirken şunları da
sağlamalıdır:
* Temiz bir biçim yanında, biçilen ürün parçalanmamış ve kırılmamış olmalıdır.
* Yem bitkisi kirlenmemelidir.
* Tıkanma mümkün olduğu kadar az olmalıdır.
* Yüksek biçme hızı olmalıdır.
* Az bir bakıma ihtiyaç duymalıdırlar.
ÇAYIR BİÇME MAKİNELERİNİN ÇEŞİTLERİ
MAKASLAMA BİÇME
a) Parmaklı
a-1)Normal
a-2)Üstten
a-3)Alttan
b) Çift Bıçaklı
SERBEST BİÇME
a)Döner Bıçaklı
a-1)Tamburlu
a-2)Diskli
b)Çarpmalı
1. Parmaklı Çayır Biçme Makineleri
Bu tiplerde bıçak yaprağı bir sağa bir sola hareket eder. Bu hareket esnasında hareket aralığı 76,2 mm’dir. Bıçağın
keseceği materyalin gövdesi parmağa yatırılır ve kesme olayı farklı uzunluklarda gerçekleşir.
* Parçaları
Resim 66 : Parmaklı çayır biçme makinasının parçaları
1. Parmak 6. Yöneltme Plakası
2. Parmak Plakası (Karşı Bıçak) 7. Şim
3. Ana Lama 8. Baskı Plakası
4. Bıçak 9. Ana Bağlantı cıvatası
5. Temizleme Plakası
2. Çift Bıçaklı Çayır Biçme Makineleri
Resim 67 : Çift bıçaklı çayır biçme makinesının çalışması
Çift bıçaklı düzende tek bıçaklıdaki sabit bıçak yerine hareketli ikinci bir bıçak yer almıştır. Ölü noktaları
az ve tıkanma yüzdesi düşüktür. Çift bıçaklı biçme üniteleri kuyruk milinin 1500-1700 devir/dakikalık dönü hızında
çalıştırılırlar. Strokları kısadır (38 mm).
Alt ve üst bıçakların birbiri üzerinde kaymasını sağlamak için bıçak yapraklarının uçları 40° lik açı altında bilenmelidir.
* Parçaları
Resim 68 : Çift bıçaklı çayır biçme makinesının parçaları
1. Alt bıçak
2. Üst bıçak
3. Pim
4. Bıçak tutucusu (titreşimli)
5. Bıçak tutucusu (titreşimli ve yaylı)
* Ayarları
· Bıçak daima doğru olmalıdır.
· Tek tek bıçakların hepsi aynı hizada olmalıdır.
· Yalnız keskin ve iyi bilenmiş bir bıçak kusursuz çalışır.
3. Döner Bıçaklı Çayır Biçme Makineleri
Resim 69 : Döner bıçaklı çayır biçme makinesının çalışması
Döner bıçaklı çayır biçme sisteminde karşı bıçak sistemi mevcut olmayıp biçme, biçme sisteminin serbest kesmesi
ile gerçekleşir. Bitkinin bükülmeye karşı gösterdiği direnç de kesmeye yardımcı olur. Bu sistemde kütle (yapraksız
kısım = gövde) ne kadar az ise ve bükülme ne kadar çok ise (taze ot) kesme kuvveti o kadar büyüktür. Bu yüzden
bıçak hızı 60-80 m/s dir ve bu hızla birlikte kaza ihtimali de yükselir.
* Parçaları
a. Tamburlu Çayır Biçme Makinelerinde
Resim 70 : Tamburlu çayır biçme makinesının parçaları
1. Tambur 4. Koruyucu örtü
2. Biçme diski 5. Üstten hareket düzeni
3. Kayıcı disk 6. Yaylı salınımlı emniyet düzeneği
b. Diskli çayır biçme makinelerinde
Resim 71 : Diskli çayır biçme makinesının parçaları
1. Bıçak diski 3. Koruyucu
2. Alttan hareket düzeni
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Toprak İşleme Makinaları,Toprak İşleme Makinaları Hakkında
Unutmayalım ki toprak da canlıdır. Her canlıgibi toprağın HAVAYA, NEME ve ISIYA ihtiyacı vardır Tekniğine uygunolarak işlenmemiş tarladan; istediğimiz verimi değil, sadece toprağınVERDİĞİ KADARINI alabiliriz. Toprağımızı tekniğine uygun olarak işlemeksuretiyle ISI, NEM ve HAVALANMAYI sağlamanın yanı sıra, toprağınyapısının da düzeltilerek, bitki kök sisteminin gelişmesine veyayılmasına uygun bir ORTAM hazırlanması da gerekmektedir.
Resim 31 :Taban taşı oluşmuş bir toprağın kesiti Kültür bitkilerininbüyümesi, olgunlaşması ve meyve verebilmesi için toprağın elverişliolması gerekir. Toprağı elverişli bir hale getirebilmek ise uygun birTOPRAK İŞLEME ile mümkündür.
Resim 32 : Toprak işlemenin amaçlarını özetleyecek olursak; Tohumyatağını hazırlamak, style="LINE-HEIGHT: 150%; mso-bidi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-family: Times New Roman">Yabancı ot kontrolünüyapmak Toprak yüzeyindeki bitki artıkları, anız ve ahır gübresiningömülmesini sağlamak, Tarlayı sulamaya hazırlamak ve erozyonu kontroletmektir. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için değişik yapıda birçokTOPRAK İŞLEME ALETİ geliştirilmiştir. Toprak işleme aletlerini şöylesınıflandırabiliriz; 1. Sınıf Toprak İşleme Aletleri
2. Sınıf Toprak İşleme Aletleri
Alet
Kombinasyonları
-Pulluklar
-Çizeller
-Dip kazanlar
-Kültüvatörler
-Tırmıklar
-Toprak frezeleri
-Merdaneler
-Diğer aletler
I. BİRİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. PULLUKLAR
Toprak işlemede en yaygın kullanılan alet pulluklardır. Pulluklartoprağı parçalar çevirerek devirir, gevşetir anız ve yabancı otlarıtoprağa gömer.
Ülkemizde en çok kullanılanlar askılı pulluklardır. Bunları sıra ile inceleyelim.
ASKILI PULLUKLAR
Traktör hidrolik kollarına bağlanıp, askıda tutularak çekilen pulluklara askılı pulluklar denir.
ASKILI PULLUKLARIN FAYDALARI
Pulluk traktörün arkasına bağlandığı için patinaj önlenir, çeki gücü artar.
Taşınmaları kolaydır, havada taşındıkları için az aşınırlar.
Traktöre kısa bağlandığından sürümde dönüş kolaylaşır, yastık başları kısa olur.
Traktör iş verimini arttırır, zamandan kazandırır
Çekili pulluklardaki bir çok parça bunlarda yoktur.
ASKILI PULLUKLARIN ÇEŞİTLERİ
A-Kulaklı pulluklar
B-Döner kulaklı pulluklar
C-Diskli pulluklar
A-KULAKLI PULLUKLAR
Askılı pulluklar içerisinde en çok kullanılan kulaklı pulluklardır.Gövde ve sokların sayısı bir ile yirmi arasında değişir.
Resim 33 : Dörtsoklu kulaklı bir pulluk Esas parçaları: Bağlama kafası, çatı, çaprazmil, muylular, gövde ve uç demiri. Yardımcı Parçaları:
Ön gövdecik, köşe kesen, gübre gömücü, taş sigortası, kulak uzantısı
Resim 34 : Kulaklı pullukların toprağı işleyişi
PULLUKTAKİ ÖLÇÜLER
Pulluk parçalarından uç demirinin bağlanması çok önemlidir.
Bu bağlantıda iki pay vardır.
1. Alt kavrama payı
2. Yan kavrama payı
Düz bir yerde uç demirinin ucu ile taban demirinin arasındaki boşluğaalt kavrama payı denir. Alt kavrama payı az olursa pulluk toprağabatmaz, çok olursa pulluk toprağa dalmaya çalışır, derinlik ayarıgüçleşir ve traktör zorlanır.
Pulluk gövdesi yan olarak düz bir yere konduğunda uç demiri ucununtaban demirinden işlenmemiş tarafa doğru biraz çıkıntılı bağlandığıgörülür. Bu boşluğa yan kavrama payı denir.
Pulluğa yön verir ve dengeli çalışmasını sağlar.
Yan kavrama az olursa pulluk sürülmüş tarafa kaçar. Çok olursa, işlenmemiş tarafa kaçar.
Kulaklı Pulluklarda Aranılacak Özellikler
-Bağlantı yerlerinde boşluk olmamalıdır.
-Pulluğun boyu kısa olmalıdır.
-Çapraz mil ve muylular ayarlanabilir olmalıdır.
-Bağlama kafası yüksek ve üzerinde 3-5 bağlama deliği bulunmalıdır.
-Büyük ve çekilir pulluklarda son gövdede destek tekeri bulunmalıdır.
-Pulluktaki tüm ölçüler standartlara uygun olmalıdır.
Pulluğun Traktöre Bağlanması ve Sökülmesi
Pulluk traktöre bağlanırken önce ayarsız alt kol, sonra ayarlı kol,daha sonra üst bağlantı kolu bağlanır. Sökülürken ise bu işlemin tersiyapılır.
PULLUK AYARLARI
Atölye Ayarı:
Tarlaya gitmeden önce yapılması gereken ayardır.
Traktör çalıştırılır, pulluk kaldırılıp düz bir yere çekilir ve yerebırakılır bu durumda çok az ileri çekilir. Yan bağlantı kollarıtekerleklerden eşit uzaklıkta ve tekerleğe değmeyecek şekildeayarlanır.
-Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri arası ölçülür.
-Traktör sağ arka tekerinin iç kenarından arkaya düz bir çizgi çizilir veya bu düzgün bir çıta da olabilir.
-Birincigövdenin uç demiri ucu ile traktör sağ arka tekeri arası mesafenin;Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri ucuarasında kalan mesafeden beş parmak kadar fazla olması sağlanır. Bu işdaha önce cıvataları gevşetilen aks mili bu ölçüye göre, sağa, solakaydırılarak yapılır ve cıvatalar tekrar sıkıştırılır. Bu şekildeyapılan ayardan sonra traktör tekerleği tarlada çizi duvarınıtırmalamaz ve dolayısıyla lastik daha az aşınır.
-Tarlayagiderken traktörün her iki yan tespit zincirleri gerdirilir. Daha sonrapulluk kaldırılarak, hidrolik düzen yolda taşıma durumuna getirilir.Tarlaya fazla sarsmadan ve çok hızlı olmamak üzere gidilir.
Tarla Ayarı:
-Tarlada, traktörün üzerindeki yol kilidi açılır.
-Pulluk yere indirilir.
-Traktörün hidrolik sistemi çeki durumuna alınır.
-Yangerdirme zincirleri gevşetilir. Gevşetme alt bağlantı kollarıtekerleklere 4-5 parmak kalıncaya kadar devam etmeli ve tekerleklerbağlantı kollarına değmemelidir.
-Pulluklailk çizgi açılıp arka sağ tekerlek pulluk çizgisine girince pulluğunsağ-sol paralellik ayarı, ayarlı askı kollarından yapılır.
-Önarka paralellik ayarı; pulluğun çatısı tarla düzeyinde ön ve arkadaparalel olmalıdır. yani pulluk yere tam oturmalıdır. Bu ayar üstbağlantı kolundan yapılır.
-Derinlikayarı; derinlik ayarı ikinci çizgiden sonra belirli bir gazda ve hızdayapılmalıdır. Derinlik ayarı hidrolik indirme kolu ile yapılır.İstenilen derinlik bulununca, hidrolik kolu tespit kelebeği ilebelirlenir ve sabitleştirilir. Derinlik ayarı üst bağlantı kolu ileyapılmalıdır. Üst bağlantı kolu, pulluk çizide iken yere paralel veyatraktöre doğru biraz eğik olmalıdır.
B-DÖNER KULAKLI PULLUKLAR
Aynı çiziden gidip gelerek düz sürüm yapan pulluklara döner kulaklı pulluklar denir.
Resim 35 : Döner kulaklı pulluklar
Özellikleri;
1. Düz sürüm yaptıklarından tarla yüzeyi düzgün bir şekilde sürülür.
2. Erozyon engellenir.
3. Dönüşlerde kısalıktan dolayı yakıt ve zaman tasarrufu sağlanır.
Döner Kulaklı Pullukların Ayarı: Normal kulaklı pulluklarda olduğu gibidir. C-DİSKLİ PULLUKLAR İyi Yönleri: Toprakta dönerek çalıştıkları için engellere takılmazlar. Kesmeişlemini diskin çevresi yapar, disk dönerken kendi kendine bilenir.Diskler bombeli olduğu için darbelere karşı daha çok dayanırlar. Diğerpulluklarda uç demiri kör ise taban sertliği yapar. Diskli pulluklardabu söz konusu değildir. Sakıncalı Yönleri: Kulaklı pulluktaolduğu gibi iyi bir devirme ve kapama yapamaz. Toprağı şerit halindebıraktığı için ağır ve yaş toprakları iyi parçalayamaz. Kendi kendinetoprağa batar. Derinlik arttırmak için üzerine ağırlık bağlanmalıdır.
Çizi tabanı dalgalı olur.
Resim 36 : Üç gövdeli diskli bir pulluk
Ayarları
Derinlik ayarı, hidrolik kumanda kolundan yapılabildiği gibi üstbağlantı kolu uzatıp kısaltılarak da yapılabilir. İş genişliği ayarı,arka çizi tekerinin sağa-sola alınması ile gerçekleştirilir. Sağaalınırsa geniş, sola alınırsa dar sürüm yapılır. Ayrıca, diskindurumundan dolayı sahip olduğu açı ile gidiş yönüne göre sahip olduğuaçı alet üzerinde değiştirilerek toprağın parçalanması artırılıpazaltılabilir.
Pullukların Bakımı
Diğer ekipmanlar gibi pulluklarda, kapalı bir yerde korunmalıdır.Açıkta güneş altında veya kapalı nemli yerlere konulmamalıdır. Birtahta veya takoz üzerine alınmalıdır. İş mevsimi dışında uç demiri,kulak, taban demiri ve aks başları paslanmaya karşı muhakkakgreslenmelidir. Uç demiri ile ökçe demiri aşınmışsa yenileriyledeğiştirilmelidir. Gevşemiş cıvatalar, yaylı rondela konarak sıkılmalıve eğilmiş çatı araları doğrultulmalıdır.
Pulluklarla İlgili Önemli Tavsiyeler
Alınacak pulluk traktörünüze uygun olmalıdır. Bunu biraz dahaaçıklarsak; Traktörünüzün beygir gücüne göre pulluk 2-3 veya 4 sokluolmalıdır. Pulluğu traktör rahatlıkla zorlanmadan istenilen hızdaçekebilmelidir. Pulluk ölçüleri traktör iz genişliğine ve hidrolikdüzenine uygun olmalı, hidrolik kolayca kaldırılıp, indirilmelidir.Pulluk yapı itibariyle sağlam, bilhassa ön aks mili ve işleyiciparçalardan uç demiri ve kulak, sertleştirilmiş çelikten olmalıdır.Pulluğun üst bağlantısında 2-5 delik olmalıdır. Tek delik pulluklarıtraktörün hidroliği iyi kumanda edemez. Bu sebeple düzgün ve eşitderinlikte sürüm yapılmaz. Hatta sürümde güç ve yakıt sarfiyatı daartar. Pullukta işleyici gövde yani kulak şekli çalışacağı toprağınyapısına, cinsine, yapılan ziraat çeşidine uygun olmalıdır. Hiç olmazsaçevrede imal edilen ve çevre şartlarına göre uygun olanı tecrübe iletespit edilmiş olmalıdır. Bunun içinde özel durumlar dışında yarı bükükveya orta dik kulak tipinde pulluk satın alınmalıdır. Pulluğun birgövdedeki iş genişliği, traktörün arka tekerlek taban genişliğine uygunolmalıdır.
Sürüm Şekilleri ve Sürüm Tekniği
Kulaklı pulluklarla yapılan sürümlere tahtavari sürüm denilmektedir. Bu sürüm şeklinde iki değişik yöntem uygulanır.
- Birincisi balık sırtı sürüm şeklidir. İkincisi ise açık çizi sürüm şeklidir.
Balıksırtı sürüm şeklinde ilk çizgi tarlanın ortasından açılır ve parselbaşlarında hep sağa dönülerek sürüme devam edilir. Sürüm bitişindeparselin ortasındaki ilk iki toprak şeridinin üst üste binmesindendolayı balık sırtı biçiminde boydan boya bir tümsek meydana gelir.
-Açık çizi yönteminde ise ilk çizi parselin kenarından açılarak parselbaşlarında daima sola dönülürse sonunda parselin ortasında kanalbiçiminde açık bir çizi kalır.
-Kulaklı pulluklarda sürüm yapıldığında balık sırtı yönteminde tarlanınortasında bir tümsek, açık çizi yönteminde ise tarlanın ortasında birkanal meydana gelmektedir. Bu iki yöntemin sakıncalı yönlerini birtarafa bırakıp iyi olan yönlerini birleştirmek suretiyle şu şekilde birsürüm şekli uygulanabilir.
-Bu tekniğe göre orta boy tarlalar için en uygun parsel genişliği 60-70adım (40 metre), büyük tarlalar için 110-120 adım (80 metre) kadaralınmalıdır.
- Sürüme başlamadan önce tarlada traktörün döneceği kadar yastık başı bırakılmalıdır.
Başlangıç çizgisinin açılması:
Traktör gergi zincirleri gergin olarak parsele girilir. Birinci gidiştepulluk yaklaşık beş parmak derinlikte sürüm yapabilecek şekilde üstbağlantı kolu uzatılır ve pulluk sola yatırılır. (Arka gövde ile sürümyapılır). Birinci gidişten sonra sola dönülerek traktörün sol arkatekeri daha önce açılan çizide olmak üzere aynı ayarla geri dönülür.Meydana gelen kanal her yerde eşit derinlikte ve yaklaşık bir adımgenişlikte olacaktır. Daha sonra bu başlangıç çizisi ikinci turdakapatılacaktır. Bunun için üst bağlantı kolu kısaltılır. Pulluk gövdesitam yere paralel olmayacak şekilde biraz düzeltilir. Arka gövdeninsürüm derinliği yaklaşık on parmak kadar olmalıdır. Dönüşte ilk açılankanal tamamen kapatılacaktır. Derinlik aynıdır. Bundan sonra istenilenderinliğe göre bu ayarla üçüncü kez gidilip dönülebilir. İstediğimiztoprak işleme derinliği elde edildiğinde pulluğun tüm ayarlarıyapılmalıdır.
Son çizinin bitirilmesi:
Tarlanın ya da parselin bitimine iki veya üç tur kaldığı zaman, sürümderinliği bitişe doğru giderek azaltılır. Bu sırada başlangıç çizisininaçılmasının tersi olarak pulluk sağa yatırılarak sürüme devam edilir.Bitişten önceki gidişte derinlik sürüm derinliğinin yarısına kadarazaltılmalıdır.
Toprağın pullukla işlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar;
Son yıllarda tarımda yapılan araştırmalar göstermiştir ki; toprağı çokmiktarda işlemek hem toprak açısından iyi neticeler vermemekte hem deürün maliyetini artırmaktadır. O halde toprağın gereğinden fazlaişlenmesi yanlıştır.
Ülkemiz çiftçilerinde eskiden beri süregelen yanlış bir intiba vardır.Toprağı ne kadar çok sürersen o kadar verim artar diye. Hattaçiftçilerimiz aralarında toprak işleme ile ilgili sohbetlerinde;tarlayı ikiledim, üçledim gibi ifadelerle yaptıkları sürüm sayılarınıbirbirlerine övünerek anlatırlardı.
Oysa artık yapılan bilimsel çalışmalar göstermektedir ki toprağı çokmiktarda işlemek, çok fazla sürmek, hem toprağın verimliliği bakımındanhem de ürün maliyeti bakımından zararlıdır.
Ülkemiz çiftçilerinin dünya piyasalarında rekabet edebilmeleri içinürün maliyetini düşürmeleri gerekmektedir. Bunun yolu da gelenekseltarımdan teknik tarıma geçmekle mümkündür. Toprak gereği kadarişlenmeli, fazla işlemeden kaçınmalıdır.
Sonuç olarak pulluğumuzu yerinde, zamanında ve yeteri kadar kullanmalıyız.
2. ÇİZELLER
Son yıllarda ülkemizde çok kullanılmaya başlanmışlardır. Toprağıdevirmeden işlerler. Toprağı derin olarak çizdikleri için aynı zamandadipkazanın görevini de yapmış olurlar. Bunun yanısıra pullukkullanımını iyice azaltmışlardır. Çiftçilerimiz tarafından üç bacak,yedi bacak gibi ayak sayıları ile adlandırılırlar.
Resim 37 : Yedi ayaklı bir çizel
Özellikle pamuk yerlerinin hazırlanmasında çok kullanılmaktadırlar.Pulluğun kullanılmasını büyük ölçüde azaltmışlardır. Yapıları basittir.Bir çatı üzerine monte edilmiş çizici ayaklardan ibarettir.
Değişik ayak sayısına sahip çizeller vardır. İş verimleri pulluğanazaran çok yüksektir. Bu bakımdan toprak işlemede maliyeti düşürürlerve zamandan tasarruf sağlarlar.
3. DİPKAZANLAR
Bazı toprak ve iklim şartlarında her yıl aynı derinlikte işlenen toprakkatının hemen altında kalınlığı 8-10 cm. ye varan su geçirmez sert birtabaka oluşur. Taban taşı denilen bu tabakanın oluşmasıyla topraktasuyun, alt katmanlarına sızması zorlaşır ve bitkinin kök gelişiminiengeller. Dolayısıyla toprağa düşen yağmur ve kar sularının toprağınalt katlarında süzülmesini zorlaştırarak suyun toprak yüzeyinden akıpgitmesine ve erozyona sebep olur. Bu nedenle taban taşının belirliaralıklarla kırılması gerekir. Bu iş dipkazan denilen özel gövdelipulluklarla yapılır. Bu aletin işleyici gövdesi dik ve sağlam birpayandaya bağlı kama biçiminde bir uç demirinden oluşur. Aletin işgenişliği sert tabakayı (taban taşını) kıracak şekilde olmalıdır. Bunusağlamak için önceden sert tabakanın derinliği tespit edilmelidir.Dipkazan; belirli aralıklarla çekilmesi gerekiyorsa bir yöndeçekildikten sonra, ikinci olarak önce çekilen doğrultunun dikine vebelirli aralıklarla çekilmelidir. Killi ağır topraklarda dipkazanın uçdemirinin arkasına; gülle şeklinde yada silindir biçiminde bir parçabağlanarak toprak içerisinde hem sert tabakanın daha iyi patlatılmasıhem de belli bir derinlikte bu parçanın geçtiği yerde boşluklaroluşturularak toprağın havalandırılması ve suyun toprakta hareketikolaylaştırılmış olur. Dipkazanın gövdesi değişik tiplerde olabilir.Bunların sabit ya da titreşimli olarak çalışan tipleri mevcuttur.Titreşimli olarak çalışanlar traktörün kuyruk milinden hareketleçalıştırılırlar. Sabit olanlar ise traktör arkasında belli birderinlikte Toprağa batacak şekilde çekilerek çalıştırılmalıdır.Traktörün hidrolik sistemi, dipkazanla çalışırken, mutlaka çeki kontrolkonumunda olmalı, dipkazanla çalışırken ön ağırlıklar takılmalıdır.
Resim 38 : Dipkazanın topraktaki etkisi
II. İKİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. KÜLTÜVATÖRLER
Kültüvatörler; toprağı yırtarak kabartmak, parçalamak, havalandırmak,yabancı otları kesip köklerini yüze çıkarmak, mineral gübrelerikarıştırmak ve anız bozmak gibi amaçlarla kullanılırlar.
2. TIRMIKLAR
Tarla yüzeyini işlerler. En çok hafif ve orta ağırlıktaki topraklardakullanılırlar. Tarla yüzeyini kabartır, kaymak tabakasını kırar, yabaniotları söker ve tohum yatağının hazırlanmasını sağlarlar.
Resim 39 : Tırmıklar
Çeşitleri;
a) Dişli tırmıklar,
b) Yaylı tırmıklar,
c) Döner tırmıklar,
d) Diskli tırmıklar olmak üzere dört grupta toplanır. Her grubun değişik şekilleri vardır.
Diskli Tırmıklar (Diskarolar)
Diskleri ile toprağı keser, ufalar, aktarır ve karıştırırlar. Pulluklasürümden sonra, bilhassa ağır ve otlu tarlada kesekleri en iyi ufalayanalettir. Ayrıca çok otlu tarlada ve yeşil ot ekim nöbetinde otları veyeşilliği parçalayıp toprağa karıştırırlar. Yalnız, toprak ve iklimşartlarına bağlı olarak erozyona yol açacak hallerde kullanılmamalıdır.
Resim 40 : Diskaro
Diskli tırmıkların bakım ve ayarı
Diskarolarda açı ayarı en uygun şekilde yapılmalıdır. Açıyı artırmak,traktörün çeki gücünü ve yakıt sarfiyatını artırır. Yapılan iş miktarıazalır. Rahat bir çalışma için normal bir ayar yapılmalıdır. Tarlakoşulları, iş genişliği, iş derinliğine bağlı olarak saatte 6-10 km.hızla çekilmelidir. Diskaroların bakımı kolaydır. Çalışan diskyüzeyleri paslanmaya karşı greslenmeli, yatakları gresörlüklerine zamanzaman gres basılmalıdır. Kapalı yerlerde muhafaza edilmelidir.
3. TOPRAK FREZESİ
Bu aletin kullanma amaçlarını şöyle sıralayabiliriz;
- Toprağı yüzeysel olarak kabartır, ufalar ve karıştırır.
- Tarla yüzeyindeki otları ve sapları keser, toprağı homojen bir şekilde karıştırır.
- Pullukla işlenmiş toprağı da işler ve ekime hazır hale getirir.Özellikle bağ ve bahçe işlerinde çok kullanışlıdır.
- İkinci üründe toprağın hazırlanmasını, sapların toprağa karıştırılmasını sağlar.
Mibzerle ekim işlerinde ve özellikle kombinasyon olarak kullanılmakta,ayrıca şerit vari toprak işleme yapmaktadır.
Resim 41 : Freze
Aletin Kullanılması
Toprak frezeleri, traktörün kuyruk milinden hareket alır. Traktörlerleçekilme hızları, saatte 4-8 km arasında değişir. Toprak frezelerindegenel olarak düşük ilerleme hızında ufalama daha küçük parçalı, yüksekilerleme hızında ufalanan toprak daha iri parçalıdır. Aynı zamanda buufalama bıçak milinin devri ile de ilgilidir. Bıçak milinin devriazaldıkça ufalama büyür, devir arttıkça ufalanan toprak daha küçükolarak parçalanır. Çekilme hızı ile bıçak milinin devri uygun birşekilde ayarlanırsa, toprak yapısına göre istenilen ufalamasağlanabilir. Toprak frezelerinin iş genişlikleri sabittir. Yalnız bazıfrezelerde, bıçak grupları sağa veya sola kaydırılabilir. Bahçelerdeağaç altları, freze sağa kaydırılmış olarak işlenir. Bazı toprakfrezelerinde ufalama ayarı muhafaza saçının bıçaklara yaklaştırılıp,uzaklaştırılmasıyla yapılır. Saç bıçaklara yaklaştırıldıkça ufalamadaha çok yapılır. Bakımları kolaydır. Hangar veya kapalı bir yerdetakoz üzerinde muhafaza edilmeli, aşınan bıçaklar yenileri iledeğiştirilmeli, eğilen bıçaklar doğrultulmalıdır. Dişli kutusuna uygunve yeteri kadar dişli yağı konulmalıdır. Hareket kayışı olanlarda isekayışlar sökülüp ve duvara asılarak muhafaza edilmelidir. Kuyrukmilinden hareket veren şaft mafsalının gresörlüklerine de gresbasılmalıdır.
Rototiller
Günümüzde, tek veya kombinasyon aleti şeklinde, teknik özellikleri vekullanılışları diğer frezelerden daha üstün olan rototillerkullanılmaktadır. Her türlü toprakta rahatlıkla çalışmakta ve tohumyatağını en iyi şekilde hazırlamaktadırlar. Kuyruk milinden gelenhareket, dişli kutusuna ve oradan da istenilen devirde,bıçak milineverilmekte ve iyi bir şekilde toprağı işlemektedir.
4. MERDANELER
Toprak keseklerini parçalayıp ufalttıkdan sonra gevşek olan toprağıbastırarak toprakla tohumun temasını artırır ve dolayısıyla çimlenmeyeyardım eder. Traktöre çekili ya da askılı olarak bağlanarak yüzücüpozisyonda çalışırlar.
Resim 42 : Merdane
Merdaneler;
· Düz merdaneler,
· Dalgalı merdaneler,
· Dip bastıran merdaneler,
olmak üzere üç grupta toplanırlar.
Düz merdaneler; toprak yüzeyinin bastırılmasında ve düzeltilmesindekullanılırlar. Bu tip merdaneler düz silindir biçimindedirler. Dalgalı(halkalı) merdaneler; tarla işlerinde en çok kullanılan merdanelerdir.Toprağı bastırır, keseklerini ufalar ve yüzeyde 2-5 cm’lik ufalanmıştoprak örtüsü oluşturur. Halkalı merdaneler halka şekillerine görekonik, yıldız, cambridge ve croskil şeklinde adlandırılırlar. Dipbastıran merdaneler; tarla yüzeyindeki derin pulluk çizgilerini yokeder, kesekleri ufalayıp, tarla yüzeyini düzgün bir hale getirirler.
Sürgüler
Sulu tarım arazilerinde toprağı fazla bastırmadan düzeltme işlemindekullanılırlar. Toprağın üst tarafındaki boşluklar ve kanalcıklarkırılır ve alttaki nemin buharlaşarak kaybolması önlenir. Sürgülergenellikle tahta ve demirden yapılırlar. Traktöre askılı ya da çekilibağlanıp, serbest yüzücü pozisyonda çekilerek çalışırlar.
III. ALET KOMBİNASYONLARI
Tohum yatağının hazırlanmasında, o andaki hava şartları ile tarlanındurumu etkili olmaktadır. Uygun bir tohum yatağı hazırlanırken,pullukla iyi işlenmiş bir tarlada, bir tırmık veya bir kültüvatörgeçirmek yeterli olabilir. Hububat tarımında genel olarak, kültüvatörveya diskli tırmıkla tarla hazırlanır ve ekim yapılır. Değişik ve ağırtoprak şartlarında bu aletlerin tek tek kullanılması yeterli olmaz.Zaman ve iş kaybı olduğu gibi masraf da artmış olur. Birde işletmedeişler yoğunlaşmış ve traktöre diğer işlerde ihtiyaç varsa, toprakhazırlamaya fazla zaman ayrılmaz. Bu sebepler dolayısıyla bir defada vemümkün olan en kısa sürede işi bitirmek için alet kombinasyonlarıgeliştirilmiştir.Bunlar 2'li, 3'lü ve 4'lü şekilde olabilmektedir.
Resim 43 : Kombinasyon
Tırmık-kültüvatör, sivri uçlu tırmık-dönerli tırmık, kültüvatör-dişli tırmık, yaylı tırmık-dönerli tırmık gibi. Bunlardan başka;Pullukla sürümün arkasından freze ve döner tırmık beraberceçekilebildiği gibi sürüm yapılmadan direkt ekimde freze ve merdaneikilisi ekim makinesiyle beraber üçlü bir alet makine kombinasyonuoluşturulabilirler. Kombinasyon aletlerinin bakımı diğer aletlergibidir. Kapalı bir yerde korunmalı, nemli yerlere konulmamalıdır.Paslanmaya karşı greslenmeli, aşınmış ve kırılmış uçlardeğiştirilmelidir. Tarlaya taşınmalarında daha dikkatli olmalı, taşımakilidi kullanılmalı, yan zincirler gerdirilmelidir. Hızla gidilmeyipvirajlarda dikkat edilmelidir.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Resim 31 :Taban taşı oluşmuş bir toprağın kesiti Kültür bitkilerininbüyümesi, olgunlaşması ve meyve verebilmesi için toprağın elverişliolması gerekir. Toprağı elverişli bir hale getirebilmek ise uygun birTOPRAK İŞLEME ile mümkündür.
Resim 32 : Toprak işlemenin amaçlarını özetleyecek olursak; Tohumyatağını hazırlamak, style="LINE-HEIGHT: 150%; mso-bidi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-family: Times New Roman">Yabancı ot kontrolünüyapmak Toprak yüzeyindeki bitki artıkları, anız ve ahır gübresiningömülmesini sağlamak, Tarlayı sulamaya hazırlamak ve erozyonu kontroletmektir. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için değişik yapıda birçokTOPRAK İŞLEME ALETİ geliştirilmiştir. Toprak işleme aletlerini şöylesınıflandırabiliriz; 1. Sınıf Toprak İşleme Aletleri
2. Sınıf Toprak İşleme Aletleri
Alet
Kombinasyonları
-Pulluklar
-Çizeller
-Dip kazanlar
-Kültüvatörler
-Tırmıklar
-Toprak frezeleri
-Merdaneler
-Diğer aletler
I. BİRİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. PULLUKLAR
Toprak işlemede en yaygın kullanılan alet pulluklardır. Pulluklartoprağı parçalar çevirerek devirir, gevşetir anız ve yabancı otlarıtoprağa gömer.
Ülkemizde en çok kullanılanlar askılı pulluklardır. Bunları sıra ile inceleyelim.
ASKILI PULLUKLAR
Traktör hidrolik kollarına bağlanıp, askıda tutularak çekilen pulluklara askılı pulluklar denir.
ASKILI PULLUKLARIN FAYDALARI
Pulluk traktörün arkasına bağlandığı için patinaj önlenir, çeki gücü artar.
Taşınmaları kolaydır, havada taşındıkları için az aşınırlar.
Traktöre kısa bağlandığından sürümde dönüş kolaylaşır, yastık başları kısa olur.
Traktör iş verimini arttırır, zamandan kazandırır
Çekili pulluklardaki bir çok parça bunlarda yoktur.
ASKILI PULLUKLARIN ÇEŞİTLERİ
A-Kulaklı pulluklar
B-Döner kulaklı pulluklar
C-Diskli pulluklar
A-KULAKLI PULLUKLAR
Askılı pulluklar içerisinde en çok kullanılan kulaklı pulluklardır.Gövde ve sokların sayısı bir ile yirmi arasında değişir.
Resim 33 : Dörtsoklu kulaklı bir pulluk Esas parçaları: Bağlama kafası, çatı, çaprazmil, muylular, gövde ve uç demiri. Yardımcı Parçaları:
Ön gövdecik, köşe kesen, gübre gömücü, taş sigortası, kulak uzantısı
Resim 34 : Kulaklı pullukların toprağı işleyişi
PULLUKTAKİ ÖLÇÜLER
Pulluk parçalarından uç demirinin bağlanması çok önemlidir.
Bu bağlantıda iki pay vardır.
1. Alt kavrama payı
2. Yan kavrama payı
Düz bir yerde uç demirinin ucu ile taban demirinin arasındaki boşluğaalt kavrama payı denir. Alt kavrama payı az olursa pulluk toprağabatmaz, çok olursa pulluk toprağa dalmaya çalışır, derinlik ayarıgüçleşir ve traktör zorlanır.
Pulluk gövdesi yan olarak düz bir yere konduğunda uç demiri ucununtaban demirinden işlenmemiş tarafa doğru biraz çıkıntılı bağlandığıgörülür. Bu boşluğa yan kavrama payı denir.
Pulluğa yön verir ve dengeli çalışmasını sağlar.
Yan kavrama az olursa pulluk sürülmüş tarafa kaçar. Çok olursa, işlenmemiş tarafa kaçar.
Kulaklı Pulluklarda Aranılacak Özellikler
-Bağlantı yerlerinde boşluk olmamalıdır.
-Pulluğun boyu kısa olmalıdır.
-Çapraz mil ve muylular ayarlanabilir olmalıdır.
-Bağlama kafası yüksek ve üzerinde 3-5 bağlama deliği bulunmalıdır.
-Büyük ve çekilir pulluklarda son gövdede destek tekeri bulunmalıdır.
-Pulluktaki tüm ölçüler standartlara uygun olmalıdır.
Pulluğun Traktöre Bağlanması ve Sökülmesi
Pulluk traktöre bağlanırken önce ayarsız alt kol, sonra ayarlı kol,daha sonra üst bağlantı kolu bağlanır. Sökülürken ise bu işlemin tersiyapılır.
PULLUK AYARLARI
Atölye Ayarı:
Tarlaya gitmeden önce yapılması gereken ayardır.
Traktör çalıştırılır, pulluk kaldırılıp düz bir yere çekilir ve yerebırakılır bu durumda çok az ileri çekilir. Yan bağlantı kollarıtekerleklerden eşit uzaklıkta ve tekerleğe değmeyecek şekildeayarlanır.
-Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri arası ölçülür.
-Traktör sağ arka tekerinin iç kenarından arkaya düz bir çizgi çizilir veya bu düzgün bir çıta da olabilir.
-Birincigövdenin uç demiri ucu ile traktör sağ arka tekeri arası mesafenin;Birinci gövdenin taban demiri ile ikinci gövdenin uç demiri ucuarasında kalan mesafeden beş parmak kadar fazla olması sağlanır. Bu işdaha önce cıvataları gevşetilen aks mili bu ölçüye göre, sağa, solakaydırılarak yapılır ve cıvatalar tekrar sıkıştırılır. Bu şekildeyapılan ayardan sonra traktör tekerleği tarlada çizi duvarınıtırmalamaz ve dolayısıyla lastik daha az aşınır.
-Tarlayagiderken traktörün her iki yan tespit zincirleri gerdirilir. Daha sonrapulluk kaldırılarak, hidrolik düzen yolda taşıma durumuna getirilir.Tarlaya fazla sarsmadan ve çok hızlı olmamak üzere gidilir.
Tarla Ayarı:
-Tarlada, traktörün üzerindeki yol kilidi açılır.
-Pulluk yere indirilir.
-Traktörün hidrolik sistemi çeki durumuna alınır.
-Yangerdirme zincirleri gevşetilir. Gevşetme alt bağlantı kollarıtekerleklere 4-5 parmak kalıncaya kadar devam etmeli ve tekerleklerbağlantı kollarına değmemelidir.
-Pulluklailk çizgi açılıp arka sağ tekerlek pulluk çizgisine girince pulluğunsağ-sol paralellik ayarı, ayarlı askı kollarından yapılır.
-Önarka paralellik ayarı; pulluğun çatısı tarla düzeyinde ön ve arkadaparalel olmalıdır. yani pulluk yere tam oturmalıdır. Bu ayar üstbağlantı kolundan yapılır.
-Derinlikayarı; derinlik ayarı ikinci çizgiden sonra belirli bir gazda ve hızdayapılmalıdır. Derinlik ayarı hidrolik indirme kolu ile yapılır.İstenilen derinlik bulununca, hidrolik kolu tespit kelebeği ilebelirlenir ve sabitleştirilir. Derinlik ayarı üst bağlantı kolu ileyapılmalıdır. Üst bağlantı kolu, pulluk çizide iken yere paralel veyatraktöre doğru biraz eğik olmalıdır.
B-DÖNER KULAKLI PULLUKLAR
Aynı çiziden gidip gelerek düz sürüm yapan pulluklara döner kulaklı pulluklar denir.
Resim 35 : Döner kulaklı pulluklar
Özellikleri;
1. Düz sürüm yaptıklarından tarla yüzeyi düzgün bir şekilde sürülür.
2. Erozyon engellenir.
3. Dönüşlerde kısalıktan dolayı yakıt ve zaman tasarrufu sağlanır.
Döner Kulaklı Pullukların Ayarı: Normal kulaklı pulluklarda olduğu gibidir. C-DİSKLİ PULLUKLAR İyi Yönleri: Toprakta dönerek çalıştıkları için engellere takılmazlar. Kesmeişlemini diskin çevresi yapar, disk dönerken kendi kendine bilenir.Diskler bombeli olduğu için darbelere karşı daha çok dayanırlar. Diğerpulluklarda uç demiri kör ise taban sertliği yapar. Diskli pulluklardabu söz konusu değildir. Sakıncalı Yönleri: Kulaklı pulluktaolduğu gibi iyi bir devirme ve kapama yapamaz. Toprağı şerit halindebıraktığı için ağır ve yaş toprakları iyi parçalayamaz. Kendi kendinetoprağa batar. Derinlik arttırmak için üzerine ağırlık bağlanmalıdır.
Çizi tabanı dalgalı olur.
Resim 36 : Üç gövdeli diskli bir pulluk
Ayarları
Derinlik ayarı, hidrolik kumanda kolundan yapılabildiği gibi üstbağlantı kolu uzatıp kısaltılarak da yapılabilir. İş genişliği ayarı,arka çizi tekerinin sağa-sola alınması ile gerçekleştirilir. Sağaalınırsa geniş, sola alınırsa dar sürüm yapılır. Ayrıca, diskindurumundan dolayı sahip olduğu açı ile gidiş yönüne göre sahip olduğuaçı alet üzerinde değiştirilerek toprağın parçalanması artırılıpazaltılabilir.
Pullukların Bakımı
Diğer ekipmanlar gibi pulluklarda, kapalı bir yerde korunmalıdır.Açıkta güneş altında veya kapalı nemli yerlere konulmamalıdır. Birtahta veya takoz üzerine alınmalıdır. İş mevsimi dışında uç demiri,kulak, taban demiri ve aks başları paslanmaya karşı muhakkakgreslenmelidir. Uç demiri ile ökçe demiri aşınmışsa yenileriyledeğiştirilmelidir. Gevşemiş cıvatalar, yaylı rondela konarak sıkılmalıve eğilmiş çatı araları doğrultulmalıdır.
Pulluklarla İlgili Önemli Tavsiyeler
Alınacak pulluk traktörünüze uygun olmalıdır. Bunu biraz dahaaçıklarsak; Traktörünüzün beygir gücüne göre pulluk 2-3 veya 4 sokluolmalıdır. Pulluğu traktör rahatlıkla zorlanmadan istenilen hızdaçekebilmelidir. Pulluk ölçüleri traktör iz genişliğine ve hidrolikdüzenine uygun olmalı, hidrolik kolayca kaldırılıp, indirilmelidir.Pulluk yapı itibariyle sağlam, bilhassa ön aks mili ve işleyiciparçalardan uç demiri ve kulak, sertleştirilmiş çelikten olmalıdır.Pulluğun üst bağlantısında 2-5 delik olmalıdır. Tek delik pulluklarıtraktörün hidroliği iyi kumanda edemez. Bu sebeple düzgün ve eşitderinlikte sürüm yapılmaz. Hatta sürümde güç ve yakıt sarfiyatı daartar. Pullukta işleyici gövde yani kulak şekli çalışacağı toprağınyapısına, cinsine, yapılan ziraat çeşidine uygun olmalıdır. Hiç olmazsaçevrede imal edilen ve çevre şartlarına göre uygun olanı tecrübe iletespit edilmiş olmalıdır. Bunun içinde özel durumlar dışında yarı bükükveya orta dik kulak tipinde pulluk satın alınmalıdır. Pulluğun birgövdedeki iş genişliği, traktörün arka tekerlek taban genişliğine uygunolmalıdır.
Sürüm Şekilleri ve Sürüm Tekniği
Kulaklı pulluklarla yapılan sürümlere tahtavari sürüm denilmektedir. Bu sürüm şeklinde iki değişik yöntem uygulanır.
- Birincisi balık sırtı sürüm şeklidir. İkincisi ise açık çizi sürüm şeklidir.
Balıksırtı sürüm şeklinde ilk çizgi tarlanın ortasından açılır ve parselbaşlarında hep sağa dönülerek sürüme devam edilir. Sürüm bitişindeparselin ortasındaki ilk iki toprak şeridinin üst üste binmesindendolayı balık sırtı biçiminde boydan boya bir tümsek meydana gelir.
-Açık çizi yönteminde ise ilk çizi parselin kenarından açılarak parselbaşlarında daima sola dönülürse sonunda parselin ortasında kanalbiçiminde açık bir çizi kalır.
-Kulaklı pulluklarda sürüm yapıldığında balık sırtı yönteminde tarlanınortasında bir tümsek, açık çizi yönteminde ise tarlanın ortasında birkanal meydana gelmektedir. Bu iki yöntemin sakıncalı yönlerini birtarafa bırakıp iyi olan yönlerini birleştirmek suretiyle şu şekilde birsürüm şekli uygulanabilir.
-Bu tekniğe göre orta boy tarlalar için en uygun parsel genişliği 60-70adım (40 metre), büyük tarlalar için 110-120 adım (80 metre) kadaralınmalıdır.
- Sürüme başlamadan önce tarlada traktörün döneceği kadar yastık başı bırakılmalıdır.
Başlangıç çizgisinin açılması:
Traktör gergi zincirleri gergin olarak parsele girilir. Birinci gidiştepulluk yaklaşık beş parmak derinlikte sürüm yapabilecek şekilde üstbağlantı kolu uzatılır ve pulluk sola yatırılır. (Arka gövde ile sürümyapılır). Birinci gidişten sonra sola dönülerek traktörün sol arkatekeri daha önce açılan çizide olmak üzere aynı ayarla geri dönülür.Meydana gelen kanal her yerde eşit derinlikte ve yaklaşık bir adımgenişlikte olacaktır. Daha sonra bu başlangıç çizisi ikinci turdakapatılacaktır. Bunun için üst bağlantı kolu kısaltılır. Pulluk gövdesitam yere paralel olmayacak şekilde biraz düzeltilir. Arka gövdeninsürüm derinliği yaklaşık on parmak kadar olmalıdır. Dönüşte ilk açılankanal tamamen kapatılacaktır. Derinlik aynıdır. Bundan sonra istenilenderinliğe göre bu ayarla üçüncü kez gidilip dönülebilir. İstediğimiztoprak işleme derinliği elde edildiğinde pulluğun tüm ayarlarıyapılmalıdır.
Son çizinin bitirilmesi:
Tarlanın ya da parselin bitimine iki veya üç tur kaldığı zaman, sürümderinliği bitişe doğru giderek azaltılır. Bu sırada başlangıç çizisininaçılmasının tersi olarak pulluk sağa yatırılarak sürüme devam edilir.Bitişten önceki gidişte derinlik sürüm derinliğinin yarısına kadarazaltılmalıdır.
Toprağın pullukla işlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar;
Son yıllarda tarımda yapılan araştırmalar göstermiştir ki; toprağı çokmiktarda işlemek hem toprak açısından iyi neticeler vermemekte hem deürün maliyetini artırmaktadır. O halde toprağın gereğinden fazlaişlenmesi yanlıştır.
Ülkemiz çiftçilerinde eskiden beri süregelen yanlış bir intiba vardır.Toprağı ne kadar çok sürersen o kadar verim artar diye. Hattaçiftçilerimiz aralarında toprak işleme ile ilgili sohbetlerinde;tarlayı ikiledim, üçledim gibi ifadelerle yaptıkları sürüm sayılarınıbirbirlerine övünerek anlatırlardı.
Oysa artık yapılan bilimsel çalışmalar göstermektedir ki toprağı çokmiktarda işlemek, çok fazla sürmek, hem toprağın verimliliği bakımındanhem de ürün maliyeti bakımından zararlıdır.
Ülkemiz çiftçilerinin dünya piyasalarında rekabet edebilmeleri içinürün maliyetini düşürmeleri gerekmektedir. Bunun yolu da gelenekseltarımdan teknik tarıma geçmekle mümkündür. Toprak gereği kadarişlenmeli, fazla işlemeden kaçınmalıdır.
Sonuç olarak pulluğumuzu yerinde, zamanında ve yeteri kadar kullanmalıyız.
2. ÇİZELLER
Son yıllarda ülkemizde çok kullanılmaya başlanmışlardır. Toprağıdevirmeden işlerler. Toprağı derin olarak çizdikleri için aynı zamandadipkazanın görevini de yapmış olurlar. Bunun yanısıra pullukkullanımını iyice azaltmışlardır. Çiftçilerimiz tarafından üç bacak,yedi bacak gibi ayak sayıları ile adlandırılırlar.
Resim 37 : Yedi ayaklı bir çizel
Özellikle pamuk yerlerinin hazırlanmasında çok kullanılmaktadırlar.Pulluğun kullanılmasını büyük ölçüde azaltmışlardır. Yapıları basittir.Bir çatı üzerine monte edilmiş çizici ayaklardan ibarettir.
Değişik ayak sayısına sahip çizeller vardır. İş verimleri pulluğanazaran çok yüksektir. Bu bakımdan toprak işlemede maliyeti düşürürlerve zamandan tasarruf sağlarlar.
3. DİPKAZANLAR
Bazı toprak ve iklim şartlarında her yıl aynı derinlikte işlenen toprakkatının hemen altında kalınlığı 8-10 cm. ye varan su geçirmez sert birtabaka oluşur. Taban taşı denilen bu tabakanın oluşmasıyla topraktasuyun, alt katmanlarına sızması zorlaşır ve bitkinin kök gelişiminiengeller. Dolayısıyla toprağa düşen yağmur ve kar sularının toprağınalt katlarında süzülmesini zorlaştırarak suyun toprak yüzeyinden akıpgitmesine ve erozyona sebep olur. Bu nedenle taban taşının belirliaralıklarla kırılması gerekir. Bu iş dipkazan denilen özel gövdelipulluklarla yapılır. Bu aletin işleyici gövdesi dik ve sağlam birpayandaya bağlı kama biçiminde bir uç demirinden oluşur. Aletin işgenişliği sert tabakayı (taban taşını) kıracak şekilde olmalıdır. Bunusağlamak için önceden sert tabakanın derinliği tespit edilmelidir.Dipkazan; belirli aralıklarla çekilmesi gerekiyorsa bir yöndeçekildikten sonra, ikinci olarak önce çekilen doğrultunun dikine vebelirli aralıklarla çekilmelidir. Killi ağır topraklarda dipkazanın uçdemirinin arkasına; gülle şeklinde yada silindir biçiminde bir parçabağlanarak toprak içerisinde hem sert tabakanın daha iyi patlatılmasıhem de belli bir derinlikte bu parçanın geçtiği yerde boşluklaroluşturularak toprağın havalandırılması ve suyun toprakta hareketikolaylaştırılmış olur. Dipkazanın gövdesi değişik tiplerde olabilir.Bunların sabit ya da titreşimli olarak çalışan tipleri mevcuttur.Titreşimli olarak çalışanlar traktörün kuyruk milinden hareketleçalıştırılırlar. Sabit olanlar ise traktör arkasında belli birderinlikte Toprağa batacak şekilde çekilerek çalıştırılmalıdır.Traktörün hidrolik sistemi, dipkazanla çalışırken, mutlaka çeki kontrolkonumunda olmalı, dipkazanla çalışırken ön ağırlıklar takılmalıdır.
Resim 38 : Dipkazanın topraktaki etkisi
II. İKİNCİ SINIF TOPRAK İŞLEME ALETLERİ
1. KÜLTÜVATÖRLER
Kültüvatörler; toprağı yırtarak kabartmak, parçalamak, havalandırmak,yabancı otları kesip köklerini yüze çıkarmak, mineral gübrelerikarıştırmak ve anız bozmak gibi amaçlarla kullanılırlar.
2. TIRMIKLAR
Tarla yüzeyini işlerler. En çok hafif ve orta ağırlıktaki topraklardakullanılırlar. Tarla yüzeyini kabartır, kaymak tabakasını kırar, yabaniotları söker ve tohum yatağının hazırlanmasını sağlarlar.
Resim 39 : Tırmıklar
Çeşitleri;
a) Dişli tırmıklar,
b) Yaylı tırmıklar,
c) Döner tırmıklar,
d) Diskli tırmıklar olmak üzere dört grupta toplanır. Her grubun değişik şekilleri vardır.
Diskli Tırmıklar (Diskarolar)
Diskleri ile toprağı keser, ufalar, aktarır ve karıştırırlar. Pulluklasürümden sonra, bilhassa ağır ve otlu tarlada kesekleri en iyi ufalayanalettir. Ayrıca çok otlu tarlada ve yeşil ot ekim nöbetinde otları veyeşilliği parçalayıp toprağa karıştırırlar. Yalnız, toprak ve iklimşartlarına bağlı olarak erozyona yol açacak hallerde kullanılmamalıdır.
Resim 40 : Diskaro
Diskli tırmıkların bakım ve ayarı
Diskarolarda açı ayarı en uygun şekilde yapılmalıdır. Açıyı artırmak,traktörün çeki gücünü ve yakıt sarfiyatını artırır. Yapılan iş miktarıazalır. Rahat bir çalışma için normal bir ayar yapılmalıdır. Tarlakoşulları, iş genişliği, iş derinliğine bağlı olarak saatte 6-10 km.hızla çekilmelidir. Diskaroların bakımı kolaydır. Çalışan diskyüzeyleri paslanmaya karşı greslenmeli, yatakları gresörlüklerine zamanzaman gres basılmalıdır. Kapalı yerlerde muhafaza edilmelidir.
3. TOPRAK FREZESİ
Bu aletin kullanma amaçlarını şöyle sıralayabiliriz;
- Toprağı yüzeysel olarak kabartır, ufalar ve karıştırır.
- Tarla yüzeyindeki otları ve sapları keser, toprağı homojen bir şekilde karıştırır.
- Pullukla işlenmiş toprağı da işler ve ekime hazır hale getirir.Özellikle bağ ve bahçe işlerinde çok kullanışlıdır.
- İkinci üründe toprağın hazırlanmasını, sapların toprağa karıştırılmasını sağlar.
Mibzerle ekim işlerinde ve özellikle kombinasyon olarak kullanılmakta,ayrıca şerit vari toprak işleme yapmaktadır.
Resim 41 : Freze
Aletin Kullanılması
Toprak frezeleri, traktörün kuyruk milinden hareket alır. Traktörlerleçekilme hızları, saatte 4-8 km arasında değişir. Toprak frezelerindegenel olarak düşük ilerleme hızında ufalama daha küçük parçalı, yüksekilerleme hızında ufalanan toprak daha iri parçalıdır. Aynı zamanda buufalama bıçak milinin devri ile de ilgilidir. Bıçak milinin devriazaldıkça ufalama büyür, devir arttıkça ufalanan toprak daha küçükolarak parçalanır. Çekilme hızı ile bıçak milinin devri uygun birşekilde ayarlanırsa, toprak yapısına göre istenilen ufalamasağlanabilir. Toprak frezelerinin iş genişlikleri sabittir. Yalnız bazıfrezelerde, bıçak grupları sağa veya sola kaydırılabilir. Bahçelerdeağaç altları, freze sağa kaydırılmış olarak işlenir. Bazı toprakfrezelerinde ufalama ayarı muhafaza saçının bıçaklara yaklaştırılıp,uzaklaştırılmasıyla yapılır. Saç bıçaklara yaklaştırıldıkça ufalamadaha çok yapılır. Bakımları kolaydır. Hangar veya kapalı bir yerdetakoz üzerinde muhafaza edilmeli, aşınan bıçaklar yenileri iledeğiştirilmeli, eğilen bıçaklar doğrultulmalıdır. Dişli kutusuna uygunve yeteri kadar dişli yağı konulmalıdır. Hareket kayışı olanlarda isekayışlar sökülüp ve duvara asılarak muhafaza edilmelidir. Kuyrukmilinden hareket veren şaft mafsalının gresörlüklerine de gresbasılmalıdır.
Rototiller
Günümüzde, tek veya kombinasyon aleti şeklinde, teknik özellikleri vekullanılışları diğer frezelerden daha üstün olan rototillerkullanılmaktadır. Her türlü toprakta rahatlıkla çalışmakta ve tohumyatağını en iyi şekilde hazırlamaktadırlar. Kuyruk milinden gelenhareket, dişli kutusuna ve oradan da istenilen devirde,bıçak milineverilmekte ve iyi bir şekilde toprağı işlemektedir.
4. MERDANELER
Toprak keseklerini parçalayıp ufalttıkdan sonra gevşek olan toprağıbastırarak toprakla tohumun temasını artırır ve dolayısıyla çimlenmeyeyardım eder. Traktöre çekili ya da askılı olarak bağlanarak yüzücüpozisyonda çalışırlar.
Resim 42 : Merdane
Merdaneler;
· Düz merdaneler,
· Dalgalı merdaneler,
· Dip bastıran merdaneler,
olmak üzere üç grupta toplanırlar.
Düz merdaneler; toprak yüzeyinin bastırılmasında ve düzeltilmesindekullanılırlar. Bu tip merdaneler düz silindir biçimindedirler. Dalgalı(halkalı) merdaneler; tarla işlerinde en çok kullanılan merdanelerdir.Toprağı bastırır, keseklerini ufalar ve yüzeyde 2-5 cm’lik ufalanmıştoprak örtüsü oluşturur. Halkalı merdaneler halka şekillerine görekonik, yıldız, cambridge ve croskil şeklinde adlandırılırlar. Dipbastıran merdaneler; tarla yüzeyindeki derin pulluk çizgilerini yokeder, kesekleri ufalayıp, tarla yüzeyini düzgün bir hale getirirler.
Sürgüler
Sulu tarım arazilerinde toprağı fazla bastırmadan düzeltme işlemindekullanılırlar. Toprağın üst tarafındaki boşluklar ve kanalcıklarkırılır ve alttaki nemin buharlaşarak kaybolması önlenir. Sürgülergenellikle tahta ve demirden yapılırlar. Traktöre askılı ya da çekilibağlanıp, serbest yüzücü pozisyonda çekilerek çalışırlar.
III. ALET KOMBİNASYONLARI
Tohum yatağının hazırlanmasında, o andaki hava şartları ile tarlanındurumu etkili olmaktadır. Uygun bir tohum yatağı hazırlanırken,pullukla iyi işlenmiş bir tarlada, bir tırmık veya bir kültüvatörgeçirmek yeterli olabilir. Hububat tarımında genel olarak, kültüvatörveya diskli tırmıkla tarla hazırlanır ve ekim yapılır. Değişik ve ağırtoprak şartlarında bu aletlerin tek tek kullanılması yeterli olmaz.Zaman ve iş kaybı olduğu gibi masraf da artmış olur. Birde işletmedeişler yoğunlaşmış ve traktöre diğer işlerde ihtiyaç varsa, toprakhazırlamaya fazla zaman ayrılmaz. Bu sebepler dolayısıyla bir defada vemümkün olan en kısa sürede işi bitirmek için alet kombinasyonlarıgeliştirilmiştir.Bunlar 2'li, 3'lü ve 4'lü şekilde olabilmektedir.
Resim 43 : Kombinasyon
Tırmık-kültüvatör, sivri uçlu tırmık-dönerli tırmık, kültüvatör-dişli tırmık, yaylı tırmık-dönerli tırmık gibi. Bunlardan başka;Pullukla sürümün arkasından freze ve döner tırmık beraberceçekilebildiği gibi sürüm yapılmadan direkt ekimde freze ve merdaneikilisi ekim makinesiyle beraber üçlü bir alet makine kombinasyonuoluşturulabilirler. Kombinasyon aletlerinin bakımı diğer aletlergibidir. Kapalı bir yerde korunmalı, nemli yerlere konulmamalıdır.Paslanmaya karşı greslenmeli, aşınmış ve kırılmış uçlardeğiştirilmelidir. Tarlaya taşınmalarında daha dikkatli olmalı, taşımakilidi kullanılmalı, yan zincirler gerdirilmelidir. Hızla gidilmeyipvirajlarda dikkat edilmelidir.
Kaynak:Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü
Final sınavı öncesi genel özet
Tarımsal savaşın yürütülmesi için gereken şartlar/savaş ekonomik olmalıdır/savaşı yapılacak hastalık ve zararlılardan korunmalıdır/ uygun alet ve makine seçilmelidir/uygun yöntem ve ilaç bitkinin cinsine göre seçilmelidir
Savaş yöntemleri
Mekanik savaş yöntemleri/kültürel savaş/fiziksel savaş/kimyasal savaş/biyolojik savaş
Pompalar 1-volimetrik pompalar/bu pompalar hacim kaplama ve itme ilkesine göre çalışır sıvının içinde hacim kaplayarak ilerleyen pompanın hareketli elemanı sıvıyı sıkıştırarak hareketini sağlar/rotodinamik pompalar /dönen bir elemanın kanalları arasından geçen suyun kinetik enerjisini değiştirerek suyun hareketini sağlar
Pompaj tesisinde bulunan elemanlar/suyun hareketini sağlayan pompa/pompaya hareket veren kuvvet makinesi yani motor/ suyun içinden geçtiği boru hatları ve pompa evi
Su koçu/ çiftlik işletmelerinde herhangi bir kuvvet kaynağına ihtiyaç duymayan bir su çıkartma makinesidir. Su koçunda su iletimini sağlayan enerji hareket halinde bulunan suyun çarpma enerjisidir.
Su çıkartma makineleri 2 ye ayrılır 1-basit su çıkartma makineleri/(seren-çıkrılı kuyu- su koçu – su helezyonu- su dolapları)
2-modern su çıkartma makineleri(volimetrik(pistonlu) rotodinamik(santrafüjlü) pompalar
Fide dikim makinelerinde aranan özellikler /fideleri toprağa dik ve kökleri bükmeden ekmeli/açılan ve fidelerin bırakıldığı derinlik bitki isteğine göre olmalı/ bu işlemler sırasında fideler zedelenmemeli
Ekim yöntemleri 2 ye ayrılır 1-sıralar ekim yöntemleri
/normal sıralı ekim/şeritvari ekim/ geniş sıra ekim/ dar sıra ekim/ banda ekim/ hassas ekim/ çapraz ekim/ ocak ekim
2- serpme ekim yöntemleri
Tohumun İşçiler tarafından önlerine bağlanan bir bez parçasıyla avuç avuç alınıp toprağa atılması diğer yöntemlere göre %25-30 daha fazla tohum kullanılır.
Ekim normu: birim alana atılacak tohum miktarıdır.
Habibat / canlıların doğal yaşama alanına denir.
Gübreleme makineleri /
Gübre ya tohum ekilmeden yada tohum ekimiyle beraber bitki gelişme devresinde uygulanmaktadır.
Delikli levha dağıtıcılar/bunda aynı ölçüde delikler vardır levhalardan birisi hareketlidir.bunlar genellikle granüllü gübre dağıtımına uygundur.
Tabaklı gübre dağıtıcılar: ayarlı bi kapaktan alt tabak üstüne düşen gübre tabağın dönmesiyle tabak üzerindeki fırçalar tarafından yere atılır.
Zincirli dağıtıcılar: atılacak gübre depodan gübre çıkış aralığına ve zincirin aralığına bağlıdır.
Silindir dağıtıcılar: düz veya parmaklı bir dağıtıcı bulunur. Atılacak gübre miktarı akış aralığı ile alakalıdır.
Yıldız dağıtıcılar: genellikle kombine ekim makinlerinde bulunur daha çok akıcı granüle gübrelerin atılmasında kullanılır. Helezonlu dağıtıcılar:ayarlı bir aralıktan atılan gübrelerin vida özelliğine sahip dağıtıcılardır. /diskli dağıtıcılar: gübre tarla yüzeyine depo altında bulunan disk şeklinde dönen bir üniteyle dağıtılır
Tırmıklar/ kendi içlerinde dişli diskli yaylı ve döner tırmıklar olarak ayrılırlar.
Kültüvatörler. Toprağı yüzeysel kabartma yapar alt üst etmez görevleri toğrağı yırtarak kabartmak yabani otları kesip köklerini topraktan çıkartmaktır.
Merdaneler/ toprağı sıkıştırmakta kullanılır tarlayı düzeltir. Bazen ekimden hemen sonra tarlaya sokularak çimlendirmeyi hızlandırır.
Düz merdaneler/ dolaplı merdaneler ve tapanlar toprağı fazla bastırmadan düzeltmek için kullanılır.
İkinici sınıf toprak işleme aletlerinin amacı/ toprağı yeteri kadar parçalayarak tohum yatağını hazırlamak
Yabancı otları temizleyerek buharlaşmayı da azaltarak toprak nemini artırmak/yüzeydeki bitki atıklarını parçalamak ve üst toprak katındaki organik maddelerin toprağa karışmasını sağlamak/kaymak tabakasını kırmak ve bazen de toprağı sıkıştırarak iyi tav durumuna getirerek çimlendirmeyi hızlandırmak.
Arazide yabancı ot mücadelesi yapmak
Pulluklar/diskli ve kulaklı pulluklar olmak üzere ikiye ayrılır. Geniş arazilerde amaca uygun şekilde işlenmesi için geliştirilmiş aletlerdir. Kuvvet kaynağına göre ikiye ayrılırlar. Traktöre ve hayvana bağlanan pulluklar. Traktöre bağlananlarda çekme asma yarı asma pulluklar/
Toprak işleme aletleri: el aletleri: küçük işletmelerde kullanılan insan adalesinden yararlanılan /1. Sınıf :toprağı esas olarak işleyen toprak tabakasını kabartarak kısmen yada tamamen toprağın devrilmesini sağlayan aletlerdir.
2. sınıf: pullukla işlenen topraklarda toprağı çapalama kaymak tabakasını kırma ve yabancı otları temizlemek için kullanılırlar.
Toprak işleme amacı: toprağı toz haline getirmeden ufalayarak yabancı otları temizlemek ve toprağın havalanmasını sağlanır. Her türlü organik maddenin çürümesi sağlanarak toprağı verimli kılan canlılığını sağlayan fiziksel kimyasal ve biyolojik olaylar için şu şartlar sağlanır:tohum yatağı hazırlanır/ arazi sulamaya hazırlanır/ yabancı ot kontrolü/erozyon kontrolü/ toprak yüzeyinden ki bitki atıkları gömülür.
Toprak işleme yöntemleri:toprağın şeritler halinde devrilmesi (pulluklar)
Toprağın devrilmeden kabartılması(tırmık çapa) toprağın karıştırılması(frezeler) toprağın bastırılması(silindir merdane)
Traktörler: standart/alet taşıyıcı/tek akslı/ sistem/ özel/ motorlu freze/ küçük/ dar izli/ yüksek çatılı/ tırtıllı
Mekanizasyonun yararları: insan güncü sarfı en aza iner az emek çok iş yapar.insan daha az yorulur. Tarımın kolay ve zevkli olması sağlanır. Maliyet düşer ucuz üretim yapılır. İşin kaliteli yapılmasını sağlar. Geniş alanlarda iş yağılmasını sağlar.
not: soruların %90 ı çıkmıştır
Savaş yöntemleri
Mekanik savaş yöntemleri/kültürel savaş/fiziksel savaş/kimyasal savaş/biyolojik savaş
Pompalar 1-volimetrik pompalar/bu pompalar hacim kaplama ve itme ilkesine göre çalışır sıvının içinde hacim kaplayarak ilerleyen pompanın hareketli elemanı sıvıyı sıkıştırarak hareketini sağlar/rotodinamik pompalar /dönen bir elemanın kanalları arasından geçen suyun kinetik enerjisini değiştirerek suyun hareketini sağlar
Pompaj tesisinde bulunan elemanlar/suyun hareketini sağlayan pompa/pompaya hareket veren kuvvet makinesi yani motor/ suyun içinden geçtiği boru hatları ve pompa evi
Su koçu/ çiftlik işletmelerinde herhangi bir kuvvet kaynağına ihtiyaç duymayan bir su çıkartma makinesidir. Su koçunda su iletimini sağlayan enerji hareket halinde bulunan suyun çarpma enerjisidir.
Su çıkartma makineleri 2 ye ayrılır 1-basit su çıkartma makineleri/(seren-çıkrılı kuyu- su koçu – su helezyonu- su dolapları)
2-modern su çıkartma makineleri(volimetrik(pistonlu) rotodinamik(santrafüjlü) pompalar
Fide dikim makinelerinde aranan özellikler /fideleri toprağa dik ve kökleri bükmeden ekmeli/açılan ve fidelerin bırakıldığı derinlik bitki isteğine göre olmalı/ bu işlemler sırasında fideler zedelenmemeli
Ekim yöntemleri 2 ye ayrılır 1-sıralar ekim yöntemleri
/normal sıralı ekim/şeritvari ekim/ geniş sıra ekim/ dar sıra ekim/ banda ekim/ hassas ekim/ çapraz ekim/ ocak ekim
2- serpme ekim yöntemleri
Tohumun İşçiler tarafından önlerine bağlanan bir bez parçasıyla avuç avuç alınıp toprağa atılması diğer yöntemlere göre %25-30 daha fazla tohum kullanılır.
Ekim normu: birim alana atılacak tohum miktarıdır.
Habibat / canlıların doğal yaşama alanına denir.
Gübreleme makineleri /
Gübre ya tohum ekilmeden yada tohum ekimiyle beraber bitki gelişme devresinde uygulanmaktadır.
Delikli levha dağıtıcılar/bunda aynı ölçüde delikler vardır levhalardan birisi hareketlidir.bunlar genellikle granüllü gübre dağıtımına uygundur.
Tabaklı gübre dağıtıcılar: ayarlı bi kapaktan alt tabak üstüne düşen gübre tabağın dönmesiyle tabak üzerindeki fırçalar tarafından yere atılır.
Zincirli dağıtıcılar: atılacak gübre depodan gübre çıkış aralığına ve zincirin aralığına bağlıdır.
Silindir dağıtıcılar: düz veya parmaklı bir dağıtıcı bulunur. Atılacak gübre miktarı akış aralığı ile alakalıdır.
Yıldız dağıtıcılar: genellikle kombine ekim makinlerinde bulunur daha çok akıcı granüle gübrelerin atılmasında kullanılır. Helezonlu dağıtıcılar:ayarlı bir aralıktan atılan gübrelerin vida özelliğine sahip dağıtıcılardır. /diskli dağıtıcılar: gübre tarla yüzeyine depo altında bulunan disk şeklinde dönen bir üniteyle dağıtılır
Tırmıklar/ kendi içlerinde dişli diskli yaylı ve döner tırmıklar olarak ayrılırlar.
Kültüvatörler. Toprağı yüzeysel kabartma yapar alt üst etmez görevleri toğrağı yırtarak kabartmak yabani otları kesip köklerini topraktan çıkartmaktır.
Merdaneler/ toprağı sıkıştırmakta kullanılır tarlayı düzeltir. Bazen ekimden hemen sonra tarlaya sokularak çimlendirmeyi hızlandırır.
Düz merdaneler/ dolaplı merdaneler ve tapanlar toprağı fazla bastırmadan düzeltmek için kullanılır.
İkinici sınıf toprak işleme aletlerinin amacı/ toprağı yeteri kadar parçalayarak tohum yatağını hazırlamak
Yabancı otları temizleyerek buharlaşmayı da azaltarak toprak nemini artırmak/yüzeydeki bitki atıklarını parçalamak ve üst toprak katındaki organik maddelerin toprağa karışmasını sağlamak/kaymak tabakasını kırmak ve bazen de toprağı sıkıştırarak iyi tav durumuna getirerek çimlendirmeyi hızlandırmak.
Arazide yabancı ot mücadelesi yapmak
Pulluklar/diskli ve kulaklı pulluklar olmak üzere ikiye ayrılır. Geniş arazilerde amaca uygun şekilde işlenmesi için geliştirilmiş aletlerdir. Kuvvet kaynağına göre ikiye ayrılırlar. Traktöre ve hayvana bağlanan pulluklar. Traktöre bağlananlarda çekme asma yarı asma pulluklar/
Toprak işleme aletleri: el aletleri: küçük işletmelerde kullanılan insan adalesinden yararlanılan /1. Sınıf :toprağı esas olarak işleyen toprak tabakasını kabartarak kısmen yada tamamen toprağın devrilmesini sağlayan aletlerdir.
2. sınıf: pullukla işlenen topraklarda toprağı çapalama kaymak tabakasını kırma ve yabancı otları temizlemek için kullanılırlar.
Toprak işleme amacı: toprağı toz haline getirmeden ufalayarak yabancı otları temizlemek ve toprağın havalanmasını sağlanır. Her türlü organik maddenin çürümesi sağlanarak toprağı verimli kılan canlılığını sağlayan fiziksel kimyasal ve biyolojik olaylar için şu şartlar sağlanır:tohum yatağı hazırlanır/ arazi sulamaya hazırlanır/ yabancı ot kontrolü/erozyon kontrolü/ toprak yüzeyinden ki bitki atıkları gömülür.
Toprak işleme yöntemleri:toprağın şeritler halinde devrilmesi (pulluklar)
Toprağın devrilmeden kabartılması(tırmık çapa) toprağın karıştırılması(frezeler) toprağın bastırılması(silindir merdane)
Traktörler: standart/alet taşıyıcı/tek akslı/ sistem/ özel/ motorlu freze/ küçük/ dar izli/ yüksek çatılı/ tırtıllı
Mekanizasyonun yararları: insan güncü sarfı en aza iner az emek çok iş yapar.insan daha az yorulur. Tarımın kolay ve zevkli olması sağlanır. Maliyet düşer ucuz üretim yapılır. İşin kaliteli yapılmasını sağlar. Geniş alanlarda iş yağılmasını sağlar.
not: soruların %90 ı çıkmıştır
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)